ایران دومین دارنده منابع گازی جهان است و می‌تواند نقشی برجسته در بازار جهانی گاز ایفا کند. با وجود این، مدیریت نامتوازن و غیر اقتصادی مصرف گاز در سال‌های گذشته، کشور را با چالشی اساسی روبه‌رو ساخته و حتی تراز مصرف گاز در فصول سرد را منفی کرده است. به طوری که جواد اوجی وزیر نفت دولت سیزدهم، برای ماه‌های سرد سال ۱۴۰۰ از قبل ۲۰۰ میلیون مترمکعب کسری گاز مصرفی روزانه را پیش‌بینی و اعلام کرد. این بدان معناست که میزان تولید گاز در هر روز ۲۰۰ میلیون مترمکعب کمتر از میزان مصرف داخلی آن خواهد بود. از سوی دیگر با توجه به وقفه پیش آمده در طرح توسعه میادین گازی و بهره‌برداری نشدن از این میادین تا ۴ سال آینده، انتظار می‌رود کسری گاز مصرفی در سال‌های آتی تداوم یابد.
بر اساس برنامه دولت سیزدهم برای تخصیص گاز در ۴ ماه سرد سال، بیش از ۷۰ درصد از مصرف گاز کشور به بخش خانگی و تجاری اختصاص دارد. ۳۰ درصد باقی‌مانده هم در صنایعی نظیر فولاد، پتروشیمی، نیروگاه‌ها و حوزه‌هایی مانند حمل‌ونقل و صادرات به مصرف می‌رسد.
نبود مدیریت صحیح مصرف در بخش خانگی و تجاری طی فصول سرد، کشور را درگیر کمبود گاز می‌کند. این امر خسارتی جدی به صنایعی نظیر فولاد، سیمان، پتروشیمی و… وارد و با افزایش قیمت نهایی فولاد و سیمان، بازارهای مرتبط مانند مسکن و ساخت‌وساز را با اختلال مواجه می‌کند. از سوی دیگر در چنین شرایطی استفاده از سوخت‌های جایگزین گاز نظیر مازوت افزایش یافته و بر آلودگی کلان‌شهرها می‌افزاید. چنین روندی علاوه بر ضرر و زیان هنگفت اقتصادی به نارضایتی مردم دامن می‌زند و نه‌تنها گاز ایران را از جایگاه صادراتی خود دور می‌سازد بلکه می‌تواند جایگاه ایران را به یک کشور واردکننده گاز تقلیل دهد.
مرفهین ۵ برابر سایر مردم گاز مصرف می‌کنند
بررسی سرانه مصرف گاز در بخش خانگی حاکی از آن است که عمده‌ی مشترکین گاز خانگی میزان مصرف مناسبی را در الگوی مصرف به ثبت رسانده‌اند. بر اساس مدل IBT که میزان مصرف گاز خانگی را به ۱۲ پله تقسیم کرده، در فصول سرد سال حدود ۶۴ درصد از مشترکین، مصرف معقول و بهینه‌ای داشته و در پله‌های یک تا سه قرار گرفته‌اند. این در حالی است که تنها سه درصد از مشترکین، عمده‌ی مصرف گاز را به خود اختصاص داده و به‌تنهایی در پله‌های ۸ تا ۱۲ قرار گرفته‌اند و پنج برابر مشترکین عادی گاز مصرف می‌کنند.
همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد، عمده این سه درصد مصرف‌گرا به طبقات مرفه جامعه تعلق دارد. اکثریت این افراد در شهر تهران و ساکن مناطق یک تا سه هستند که در زمره‌ی مناطق گران‌قیمت ملکی در پایتخت محسوب می‌شوند. علاوه بر این، شهرستان‌های مرفهی نظیر لواسان یا شهرهای ویلایی نظیر چالوس، محمودآباد و… نسبت به شهرهای سردسیر مانند سنندج و همدان تعداد مشترکین پرمصرف بیشتری را در خود جای داده‌اند. در این مناطق علاوه بر مصارف عادی، بخشی از گاز خانگی صرف امور پر مصرفی نظیر گرمایش سونا، استخر، شومینه و… می‌شود که به هدررفت بی‌رویه گاز می‌انجامد.
مدیریت صحیح تعرفه گاز خانگی بر اساس میزان مصرف مشترکین از اولویت ویژه‌ای برخوردار است. به نحوی که اصلاح قیمت گاز، آن دسته از اقلیت پرمصرف را به اصلاح الگوی بهره‌برداری وادار نماید. بدین ترتیب با توجه به قانون بودجه ۱۴۰۱ انتظار می‌رود، نرخ گاز برای اکثریت مشترکین با الگوی مصرف مناسب، بدون تغییر باقی مانده و برای مشترکین بسیار پرمصرف با افزایش ۱۰ تا ۲۰ برابری همراه باشد. با مدیریت مناسب تعرفه گاز خانگی، کسری مصرف گاز کاهش یافته و زمستان ۱۴۰۱ وضعیت گاز مصرفی کشور در شرایط مساعدی قرار می‌گیرد.
