«محمداسماعیل کفایتی» در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی مجله خبری انرژی و نفت با تاکید بر اینکه پارک نوآوری و فناوری نفت در مرحله راه‌اندازی است، افزود: سال گذشته در حال آماده سازی زیرساخت‌هایی از جمله نیروی انسانی و تجهیز پارک بوده است زیرا این پارک با مجموعه‌های دانشی در ارتباط است.
وی با اشاره به اینکه پارک در سال ۹۹ از شورای گسترش مجوز گرفت، ادامه داد: بهار پارسال این پارک فعالیت خود را آغاز کرد.
کفایتی به اجرای طرح پیشران احیای چاه‌های بسته و کم بازده اشاره کرد و گفت: این طرح به عنوان طرح محوری پیش می‌رود در شورای اقتصاد تصویب شده و در مراحل نهایی است و چنانچه برنامه ها مطابق پیش بینی به خوبی انجام شود در شهریور سال امسال قراردادها با شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان بسته خواهد شد.
وی افزود: در ادامه با امضای قرارداد کار شروع می‌شود که برای نخستین بار در تاریخ نفت کشور در حوزه بالادستی است که از توان شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان به این صورت بهره می‌بریم.
اعتبار ۷۰۰ میلیون دلاری برای افزایش تولید نفت
به گفته کفایتی، شورای اقتصادی ۷۰۰ میلیون دلار اعتبار برای احیای چاه‌های کم‌بازده و بسته برای تولید سالیانه ۸۰ میلیون بشکه نفت در نظر گرفته است و پس از فراخوان و طی مراحل قانونی اکنون نزدیک به ۴۰ شرکت حضور دارند که در صورت تصویب پروپوزال فنی و اقتصادی قرارداد توسعه چاه‌های کم‌بازده به امضا خواهد رسید. امیدواریم همه شرکت‌هایی که تا این مرحله آمدند بتوانند کار را ادامه دهند.
وی ادامه‌داد: هر تعداد شرکتی باشد امکان جذب وجود دارد، زیرا این کار بزرگی است که انجامش می‌تواند سرآغازی برای دانش‌بنیان‌شدن در بالا دست صنعت نفت باشد.
رئیس پارک نوآوری و فناوری نفت و گاز تاکید کرد: تا اینجای کار، فناوری‌های مختلفی ارائه شده و از این نظر پارک واسطه آزمایشگاه بزرگی برای نوآوری و فناوری های مختلف در این زمینه است.
وی با بیان اینکه ۷۵۰ تا ۸۵۰ چاه کم بازده یا بسته در این طرح وجود دارد که از این بین نزدیک به ۱۲۰ چاه در ابتدا غربال شده است که ریسک پایین تری جهت احیا خواهند داشت، گفت: این چاه‌ها بیشتر مربوط به میادین در مناطق نفت خیز جنوب است و قرار است بعد از غربالگری، چاه‌هایی که احیای آسان‌تری دارند در اختیار شرکت‌ها قرار گیرند.
کفایتی، چاه‌های معرفی‌شده در این طرح را شامل چاه‌های آسان، متوسط و سخت دانست و افزود: برای هر سه نوع چاه، مدل فنی و اقتصادی نوشته شده است و هر کدام تعرفه خودشان را دارند.
وی ادامه‌داد: پیش از این، توسعه و افزایش تولید نفت با رویکرد محزن‌محوری انجام می‌شد اما در این طرح، چاه‌محوری مورد توجه قرار گرفته که از نظر اقتصادی منفعت و بهره وری بیشتری برای کشور دارد.
رئیس پارک نوآوری و فناوری نفت و گاز با تاکید بر اینکه برای تولید نفت از یک چاه جدید هفت تا ۱۲ میلیون و به‌طور میانگین ۱۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری نیاز است، گفت: این در حالی است که در طرح احیای چاه‌های کم‌بازده، با سرمایه‌گذاری یک میلیون دلاری می‌توان چاه را تولیدی کرد که کاهش ۹۰ درصدی هزینه افزایش تولید نفت را به دنبال خواهد داشت.
به گفته کفایتی، اجرای این طرح نفع اقتصادی خوبی برای شرکت ملی نفت و شرکت‌های بهره‌بردار و همچنین شرکت‌های فناور دارد.
توجیه اقتصادی در کنار ریسک بالا در احیای چاه‌های کم بازده
وی افزود: با وجود ریسک، احیای چاه‌های کم بازده، توجیه اقتصادی دارد. با توجه به استقبال شرکت‌های فناور برای حضور در این طرح و تقاضای بالایی که سایر شرکت‌ها برای حضور دارند، امیدواریم با امضای قرارداد فراخوان بعدی و جدیدی مجددا صورت گیرد.
کفایتی به روند انتخاب شرکت‌های دانش‌بنیان در این طرح اشاره کرد و ادامه داد: همگی شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان هستند و تقریبا سعی کردیم با یک دقت خوبی شرکت‌ها انتخاب شوند و با این حال سخت‌گیری نکردیم و اگر تنها فناوری را ثابت کنند کافی است و خودشان ریسک کار را می‌پذیرند. هر شرکتی که فناوری آن به اثبات رسیده و ادعا کرده توان احیا دارد مورد پذیرش قرار گرفته مگر اینکه نتوانند پروپوزال فنی و اقتصادی ارایه کنند.
وی، مدل ارتباط مالی برای اجرای طرح را تعرفه‌ای دانست و گفت: به ازای تولید هر بشکه نفت از چاه‌های کم بازده و با توجه به دسته‌بندی چاه‌ها، تعرفه مشخصی پرداخت خواهد شد.
رئیس پارک نوآوری و فناوری نفت و گاز به حضور یک شرکت چینی در کنار یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی برای احیای چاه‌های کم‌بازده اشاره کرد و افزود: با مذاکرات انجام شده مشخص شد این شرکت تکنولوژی مناسبی دارد و با وجود پایین‌بودن تعرفه، به دلیل جذابیت بالا و صرفه اقتصادی، علاقه‌مند به حضور در این طرح هستند.
به گفته کفایتی، یکی از دانشگاه‌ها نیز برای احیای چاه‌های کم بازده اعلام آمادگی کرده و ۲ شرکت نیز با همکاری دانشگاه‌ها کار می‌کنند.
وی با تاکید بر اینکه با توجه به شرایط بین‌المللی و به ویژه روسیه و عراق تقاضاهای خوبی وجود دارد، ادامه داد: می‌توانیم به جایی برسیم که پارک انرژی اول آسیا باشیم و این خیلی اهمیت دارد زیرا باید بتوانیم زنجیره ارزش را از طریق پارک تکمیل کرده و ارزش‌افزوده ایجاد کنیم.
افزایش ۱۵ برابری ارزش افزوده نفت خام با تکمیل زنجیره ارزش
کفایتی با اشاره به اینکه ارزش‌افزوده هر بشکه نفت در کشور در شرایط فعلی ۳۲۰ دلار برآورد می‌شود، گفت: می‌توان این ارزش افزوده را با تکمیل زنجیره ارزش ۱۵ برابر کرد تا نفت خام به محصولات باارزش تبدیل شود.
وی تاکید کرد: دانش‌بنیان‌شدن صنعت نفت به مفهوم بومی‌سازی و ساخت بار اول نیست البته در برخی موارد ساخت بار اول نیز دانش‌بنیان است اما اینکه فناوری را در اختیار یک شرکت قرار دهیم و استفاده کنیم به معنای دانش‌بنیان نیست.
رئیس پارک نوآوری و فناوری نفت و گاز افزود: دانش‌بنیان به معنای تکمیل زنجیره ارزش وایجاد ارزش‌افزوده است و در گام دوم باید بتوانیم دانش ایجاد شده را تبدیل به ثروت کنیم تا به جای خام‌فروشی دانش بفروشیم و امیدواریم این اتفاق به زودی بیافتد.
وی با اشاره به اینکه قبل از اینکه نفت و بیش از آن صنعت نفت به شدت وابسته بود، ادامه داد: بعد از انقلاب با توسعه نیروی انسانی صنعت نفت پا برجا ماند و در این جنگ مهندسی خوب عمل کردیم.
کفایتی گفت: همچنین در این مرحله تحریم توانستیم بسیاری از تجهیزات را داخلی‌سازی کنیم و دستاورد بزرگی است که از یک ایدئولوژی نشات گرفته است تا آنجا که امروز ما به روسیه کاتالیست صنعت نفت صادر می‌کنیم .
به گفته رئیس پارک نوآوری و فناوری نفت و گاز، امیدواریم بتوانیم ارزش افزوده ایجاد کنیم و به جای آنکه محصول خام بفروشیم در سال‌های آینده دانش بفروشیم.
وی در مورد استفاده از توان شرکت‌های دانش‌بنیان در طرح‌های پایین‌دستی صنعت نفت افزود: با پتروشیمی طرح‌های پیشران و تکمیل زنجیره ارزش را در برنامه داریم و در پالایشگاه نیز بحث بهینه‌سازی و کاهش مصرف سوخت مورد توجه است.
کفایتی به لزوم استفاده از توان شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه نفت برای توسعه کشاورزی و ایجاد امنیت غذایی اشاره کرد و ادامه داد: در کشاورزی تامین پایدار کودهای فسفاته اهمیت دارد و به زودی چین صادرات این محصول را متوقف می‌کند و ایران می‌تواند مرجعیت عرضه کودهای فسفاته را در منطقه و آسیای میانه و ترکیه به دست بگیرد.
وی تاکید کرد: در آینده نزدیک بیش از آنکه انرژی بحث اول باشد، کشاورزی و امنیت غذا موضوع اول خواهد بود و بعنوان مثال پروتئین های تک یاخته یا برخی اسید آمینه ها از جمله این موارد است که علاوه بر کودهای پتروشیمیایی اوره و مشتقات آن، بعضا پتروشیمی می تواند در این زمینه راهگشا باشد
