تقویت دیپلماسی آب کشور در سال‌های اخیر

به گزارش مجله خبری انرژی و نفت از وزارت نیرو، محمدرضا شهبازبگیان” ادامه داد: احداث سد، بر روی رودخانه‌های بین‌المللی با همکاری کشورها موضوع خیلی جدیدی نیست و مدل‌های مختلفی از این نوع همکاری بسته به نوع سرمایه‌گذاری، فیزیوگرافی رودخانه بین‌المللی و آرایش تقاطع مرزهای هیدرولوژیکی و سیاسی در دنیا وجود دارد، اما به جرات می‌توان گفت که ساخت سد با همکاری کشورهای همسایه بر روی رودخانه‌های بین‌المللی که مرز دو کشور همسایه را تشکیل می‌دهند؛ مانند سد دوستی، سد ارس، سد خداآفرین و اخیراً سد قیز قلعه‌سی از توانمندی‌های منحصر بفرد ایران محسوب می‌شود.

وی افزود: این مدل از پروژه‌های همکاری شامل پیچیدگی‌های فنی، سیاسی، اجتماعی، محیط زیستی، مالی، امنیتی و بین‌المللی فراوانی بوده که ممکن است در نگاه اول درک نشوند و تنها به‌عنوان یک پروژه نرمال سدسازی به نظر برسند، اما اگر به‌صورت عمیق به این پروژه‌ها نگاه کنیم مهارت‌های ظریف و مهمی را در لابه‌لای مراحل و زمان‌های مختلف اجرای پروژه درک خواهیم کرد.

رئیس انجمن دیپلماسی آب ایران خاطرنشان کرد: هرچند در کوتاه‌مدت نمی‌توان قضاوت دقیقی در مورد عملکرد این پروژه داشت؛ ولی در صورت تأمین پایدار و بلندمدت حقابه ایران طی اجرای این پروژه، مسلماً یک موفقیت عالی در سطح ملی محسوب می‌شود و باید تمهیدات اساسی برای تقویت و پایداری آن و همچنین یک برنامه‌ریزی مؤثر در جهت ثبت و ترویج خرد تخصصی کسب شده از آن برای استفاده در آینده در نظر گرفته شود.

وی همچنین به تأثیر این پروژه در روابط و مناسبات دو کشور ایران و آذربایجان اشاره کرد و گفت: معمولاً همه پروژه‌های مشترک سدسازی توسط کشورهای همسایه در حوضه‌های آبریز بین‌المللی در کوتاه‌مدت موجب تقویت روابط بین کشورها شده و انگیزه برای همکاری‌های سیاسی و بین‌المللی آتی را افزایش می‌دهد.

شهبازبگیان گفت: مواردی هم وجود دارند که همکاری اولیه در کوتاه‌مدت به یک تنش در بلندمدت تبدیل شده‌اند، براین‌اساس برنامه‌ریزی و لزوم تمرکز بر درس‌آموخته‌های پروژه‌های مشابه برای حفظ پایداری در همکاری بین دو کشور بسیار ضروری هستند.

عضو هیات علمی دانشگاه تربیت‌مدرس افزود: تجربه ایران در پروژه‌های مشابه باوجود فراز و نشیب‌های فراوان، در کل حاکی از حفظ سطح نرمالی از روابط بین کشورهای همسایه در پروژه‌های مشابه در عین تأمین منابع آب خود بوده است.

وی ادامه داد: مسلماً پروژه قیزقلعه‌سی در کوتاه‌مدت انگیزه همکاری بین دو کشور همسایه افزایش داده و برد بین‌المللی خوبی را به دنبال خواهد داشت.

وی خاطرنشان کرد: تعهد ایران به تفاهم‌نامه‌های منعقده در حوزه آب‌های بین‌المللی که معمولاً در خیلی از موارد مشابه توسط کشورها جدی گرفته نمی‌شوند و تنها به‌عنوان یک عمل نمایشی محسوب می‌شوند، در خصوص این پروژه که از سال ۱۳۶۸ تفاهم‌نامه آن بین دو کشور ایران و آذربایجان عقد شده است، نشان از سابقه خوب کشور در احترام به تفاهم‌نامه‌ها در هر زمان دارد.

شهبازبگیان به تشریح وضعیت ایران در حوزه دیپلماسی آب با کشورهای منطقه پرداخت و خاطرنشان کرد: این موضوع بسیار دینامیک است و عوامل مختلفی در تعیین وضعیت کشور در این حوزه مؤثر هستند و از دیدگاه‌های مختلف قابل‌بررسی است، ولی آنچه به جرات می‌توان اظهارنظر کرد آن است که روند تقویت دیپلماسی آب در کشور به‌خصوص به لحاظ سطح همکاری و هماهنگی بین نهادهای علمی و دستگاه‌های اجرایی یک‌روند مثبت است. این روند به‌خصوص در سال‌های اخیر تقویت شده و از نمونه‌های آن می‌توان به همکاری مؤثر انجمن دیپلماسی آب ایران به‌عنوان یک مرجع علمی با دستگاه‌های اجرایی از جمله وزارت نیرو اشاره کرد.

وی افزود:این همکاری در چارچوب منافع کشور موجب تقویت تعاملات سازنده با کشورهای همسایه و ارتقای سطح بین‌المللی کشور در حوزه دیپلماسی آب نیز خواهد شد، نمونه بارز آن حضور فعال کشور در کنفرانس بین‌المللی آب بغداد یا همکاری در پروژه‌های بین‌المللی مشترک بین محققان کشور با محققان کشورهای همسایه در تعامل با دستگاه‌های اجرایی است.