تهران از کم آبی مطلق رنج می‌برد

به گزارش مجله خبری انرژی و نفت، شهریورماه امسال مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور گفت: ما به تعادل بین منابع و مصارف بی‌توجهی کردیم و از طبیعت سیلی خواهیم خورد، در آینده در تهران آب و منابع را چگونه می‌خواهیم تأمین کنیم؟ تهران را طوری توسعه داده‌ایم که نمی‌توانیم در آینده فضای خوبی برای زندگی در آن داشته باشیم.

بر همین اساس “بنفشه زهرایی” درباره شرایط بارگذاری جمعیت، صنایع و خدمات در تهران باتوجه‌ به وضعیت منابع آبی این کلان‌ شهر گفت: استان تهران با بیش از ۱۴ میلیون نفر جمعیت، پرجمعیت‌ترین استان کشور است؛ بیش از ۶۰ درصد این جمعیت در شهر تهران زندگی می‌کنند و استاندار تهران اخیراً اعلام کرده جمعیت تهران به بیش از ۱۸ میلیون نفر رسیده و سالانه پنج درصد به این جمعیت اضافه می‌شود.

بارگذاری انجام شده روی استان تهران، متناسب با امکانات طبیعی آن نیست
وی افزود: صنایع استان نیز ۱۲ درصد صنایع کشور و ۱۵ درصد سهم اشتغال بخش صنعت کشور را به خود اختصاص داده‌اند این همه در حالی است که از نظر مساحت، استان تهران پس از استان‌های قم و البرز، رتبه سوم در بین کوچک‌ترین استان‌های کشور را به خود اختصاص داده است.

«این آمار و ارقام خود گویای این است که حتی از نظر مساحت و جغرافیا، بارگذاری انجام شده روی استان تهران، متناسب با امکانات طبیعی آن نیست.»

این استاد دانشگاه تهران ادامه داد: از منظر منابع آب، باوجود تمام آب‌های انتقالی از خارج از استان تهران، سرانه منابع آب تجدید پذیر داخلی و خارجی آن کمتر از آستانه ۵۰۰ متر مکعب برای هر نفر در سال است و به همین دلیل تهران از کم‌آبی مطلق رنج می‌برد.

۶۵ درصد برداشت‌های آب استان تهران توسط بخش کشاورزی استفاده می‌شود
زهرایی گفت: باوجود بارگذاری بسیار قابل‌توجه جمعیتی و صنعتی، ۶۵ درصد برداشت‌های آب استان توسط بخش کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد که نشان از رقابت بیمارگونه بخش‌های مختلف در دست‌اندازی به منابع آب داخلی و انتقالی به این استان دارد.

برنامه سازگاری با کم‌آبی استان تهران تصویب شده است
وی خاطرنشان کرد: در کارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی، برنامه سازگاری با کم‌آبی استان تهران تصویب شده و نظارت بر اجرای آن صورت می‌گیرد؛ این برنامه اساساً ناظر به مدیریت مصرف آب در استان و شهر تهران است و در مورد روندهای توسعه شهر تهران، مصوبه‌ای ندارد.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران افزود: به نظر می‌رسد روند توسعه در شهرهای بزرگ کشور از جمله تهران، از یک برنامه درازمدت تبعیت نمی‌کند و دولت‌های مختلف بر حسب سلیقه رؤسای جمهور و وزرا، نسخه‌های بدون مطالعه برای توسعه شهرها می‌پیچند، نمونه بارز آن بارگذاری‌های مربوط به طرح مسکن ملی است که در بسیاری از استان‌ها بدون هیچ‌گونه پشتوانه آبی تصویب و در دست اجراست.

زهرایی درباره عدم رویکرد دولت چهاردهم در توسعه پروژه‌های شهرک‌سازی و مسکن‌سازی در تهران و حاشیه‌ها و فقدان ظرفیت بیشتر تهران برای توسعه خاطرنشان کرد: اینکه رئیس‌جمهور توجه خاص به کم‌آبی تهران دارد و توسعه بیشتر در این استان را جایز نمی‌داند، نکته مثبتی است؛ ولی سؤالی که در حاشیه صحبت‌های وی مطرح شد این است که انتقال پایتخت به سواحل جنوب کشور، ناظر به کدام مطالعه است؟ واقعیت این است که اگرچه توجه مسئولان عالی‌رتبه کشور به کم‌آبی مغتنم است؛ ولی ناظر به یک برنامه منسجم برای ساماندهی ناترازی منابع و مصارف آب کشور نیست.

وی ادامه داد: سؤالی که برای کارشناسان مطرح است این است که آیا صحبت‌های رئیس‌جمهور مانع ادامه ساخت‌وساز در غرب و شرق تهران می‌شود؟ اگر چنین است، ذی‌نفعان حقیقی و حقوقی طرح‌های توسعه در دست اجرا در جنوب و شرق و غرب تهران چگونه مدیریت خواهند شد؟ آنچه از گذشته آموخته‌ایم این است که رویکردهای مختلف دولت‌ها به توسعه تهران فقط باعث اندک کاهش یا افزایش سرعت توسعه تهران شده است؛ ولی توسعه آن هیچ‌گاه متوقف نشده است.

استاد دانشگاه تهران پیشنهادهایی را برای سازگاری هرچه بیشتر کلان‌شهرها به‌خصوص مناطقی که درگیر مشکل کم‌آبی هستند مطرح کرد و گفت: شرکت‌های آب و فاضلاب باید توجه ویژه‌ای به پیگیری برای اجرایی‌شدن استانداردهای مدیریت مصرف، ساماندهی بانک‌های اطلاعاتی مصرف آب و هدایت مشترکان به سمت مدیریت مصرف داشته باشند، رفع تعارض اقتصادی فروش و مصرف آب باید از اولویت‌های دولت چهاردهم باشد. این امر در برنامه هفتم توسعه نیز مورد تأکید قرار گرفته است.

زهرایی توقف هرگونه توسعه (مسکن، صنعت و کشاورزی) که بسترساز مهاجرت بیشتر به تهران و بارگذاری بیشتر بر منابع آب شکننده آن شود را مورد تأکید قرارداد و گفت: کاهش بودجه‌های عمرانی کلان‌شهرها و اختصاص این منابع، به مناطقی که بر اساس سند ملی آمایش سرزمین باید سرریز جمعیت کلان‌شهرها را میزبانی کنند دیگر راهکار سازگاری با کم‌آبی است.

تأکید بر اجباری شدن استانداردهای مصرف آب در کالاهای آب بر
وی خاطرنشان کرد: اجباری شدن استانداردهای مصرف آب در کالاهای آب‌بر (مثل ماشین لباسشویی و ماشین ظرف‌شویی) و تجهیزات آب پخش (مثل شیرآلات و فلاش‌تانک) و پیگیری ترک فعل سازمان‌های مسئول مانند سازمان نظام‌مهندسی و شهرداری‌ها که به بهانه‌های مختلف سال‌ها از اجرایی‌کردن این استانداردها سرباز زده‌اند در این باره می‌تواند بسیار مؤثر واقع شود.

سیستم‌های تهویه‌مطبوع فاقد استاندارد روشنی در مصرف آب و انرژی هستند

این استاد دانشگاه با بیان اینکه سیستم‌های تهویه‌ مطبوع فاقد استاندارد روشنی در مصرف آب و انرژی هستند، گفت: موضوعی که علاوه بر وارد کردن فشار قابل‌ توجه به سامانه‌های تأمین آب و انرژی، قبض‌های سنگینی را هم به مصرف‌کنندگان تحمیل می‌کند، ساماندهی استانداردهای مربوطه و اجرایی‌شدن آن‌ها از الزامات مدیریت مصرف آب و انرژی در کلان‌شهرهاست.

به گفته زهرایی، تأسیساتی که برای تفریحات آبی در ساختمان‌های مسکونی ایجاد می‌شوند و محدودیت خاصی هم روی آنها اعمال نمی‌شود، نشان‌دهندهٔ فراوانی آب است نه کمبود آب و پیام غلط به شهرنشینان می‌دهد، در این موارد باید قوانین سخت‌گیرانه وضع و اجرا شود.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: بسیاری از ساختمان‌ها در تهران و سایر کلان‌شهرها مجهز به پمپ شده‌اند که باعث شده است اقدامات شرکت‌های آب و فاضلاب برای مدیریت مصرف از طریق مدیریت فشار شبکه تا حد زیادی خنثی شود، این امر همچنین نوعی از بی‌عدالتی در مصرف آب را بین ساختمان‌های دارای پمپ و بدون پمپ رقم می‌زند، این هم موضوعی است که دستگاه‌های ذی‌ربط کلاً نسبت به آن منفعل بوده و ضابطه خاصی در این مورد تدوین نشده است، هر چند که تا حد زیادی عملکرد شبکه توزیع آب و مخازن موجود در سطح شهر را تحت‌تأثیر قرار داده است حال آنکه در این مورد لازم است پس از بررسی دقیق کارشناسی، ضوابط مشخصی تدوین شود.