به گزارش روز چهارشنبه مجله خبری انرژی و نفت، روزنامه اکسپرس تریبیون پاکستان روز چهارشنبه درگزارشی و با تکرار بهانه تحریم های آمریکا به عنوان سد راه اجرای خط لوله گاز آی-پی نوشت:با وجود تحریم‌های آمریکا علیه ایران، پاکستان تعهد خود را برای اجرای پروژه خط لوله گاز ایران-پاکستان (IP) از سر می گیرد.
پاکستان درحالی تحریم های آمریکا را بهانه قرار داده است که حتی بعد از امضای برجام و لغو بخشی از تحریم ها و قبل از آنکه دولت ترامپ از این توافق هسته ای بطور یکجانبه خارج شود، تحت تاثیر حرف شنوی از برخی طرف های ثالت، هیچ گامی درجهت اجرای تعهداتش در قبال خط لوله گاز ایران برنداشت.
براساس گزارش اکسپرس تریبیون، شهباز شریف نخست وزیر پاکستان در دیدار با سیدابراهیم رئیسی رئیس جمهوری اسلامی ایران در حاشیه نشست اخیر سازمان همکاری شانگهای (SCO) در سمرقند، اعلام کرد این کشور تعهد خود را برای اجرای پروژه خط لوله گاز ایران- پاکستان، از سر می گیرد.
به نوشته این رسانه پاکستانی، پاکستان و ایران قرارداد بازنگری شده فروش گاز (GSA) را در سپتامبر ۲۰۱۹ امضا کردند تا از خسارات چند میلیون دلاری ناشی از عدم تکمیل این پروژه از سوی پاکستان در زمان مقرر جلوگیری کنند.
وعده تازه نخست وزیر دولت کنونی پاکستان برای بازگشت به اجرای تعهدات مغفول مانده این کشور در قبال قرارداد خط لوله گاز ایران، می تواند دست کم آزمونی جدی برای حسن نیت شهباز شریف در عمل به تعداتش در قبال مردم پاکستان برای رفع بحران شدید کمبود انرژی در این کشور باشد.
خط لوله گاز آی-پی و وعده های تکراری پاکستان
ایده احداث «خط لوله صلح» در سال ۱۹۹۰ مطرح شد و ابتدا قرار بود که این خط لوله که گاز ایران را به پاکستان و هندوستان منتقل می کرد، پیام آور صلح و دوستی در شبه قاره باشد. با توجه به اینکه توافق شده بود هند و پاکستان برای تامین امنیت این خط لوله، اختلافات خود را کاهش دهند، این خط لوله انتقال گاز به خط لوله صلح موسوم شد.
براساس توافق اولیه، قرار بود این خط لوله ۲۷۰۰ کیلومتری گاز صادراتی ایران را از مسیر پاکستان به هند منتقل کند. پیش بینی شده بود که در صورت توافق نهایی ۱۱۰۰ کیلومتر از این خط لوله در ایران، ۱۰۰۰ کیلومتر در پاکستان و ۶۰۰ کیلومتر در هند احداث شود.
اما هند به دلیل اختلافات با پاکستان از این قرارداد کنار کشید و پاکستان با ایران توافق کرد که این طرح بین این دو کشور اجرا شود و از این رو نام خط لوله صلح به خط لوله ایران-پاکستان(آی-پی IP) تغییر کرد.
طبق طرح اولیه قرار شده بود که روزانه ۱۵۰ میلیون مترمکعب گاز ایران به هند و پاکستان صادر شود که ۹۰ میلیون مترمکعب آن برای هند و ۶۰ میلیون مترمکعب آن برای پاکستان در نظر گرفته شده بود.
پاکستان که به بهانه تحریم ها و فشارهای خارجی، تا کنون به تعهدات خود در قبال قرارداد خاتمه یافته اش با ایران برای تکمیل خط لوله آی-پی در خاک خود عمل نکرده است، در دوره فعالیت های دولت های مختلف دراین کشور در سالهای گذشته بارها و بارها وعده داده که متعهد به عمل کردن به تعهدات خود برای اجرای این طرح خط لوله گاز است اما تا کنون در عمل هیچ اتفاق رخ نداده و هر بار این وعده ها درحد حرف رها شده اند.
ضرب الاجل تعیین شده در قرارداد گازی آی.پی، همزمان با پایان سال ۲۰۱۴ میلادی به پایان رسید و جمهوری اسلامی ایران مدت ها قبل از سررسیدن این ضرب الاجل، به تعهد خود عمل کرد و خط لوله گاز را در خاک خود از میدان های گازی جنوب تا نزدیک مرز پاکستان احداث کرد.
طبق بندهای مندرج در این قرارداد، هر یک از طرفین که در مهلت مقرر (۳۱ دسامبر ۲۰۱۴) به تعهدات خود عمل نکند، باید بابت هر روز تاخیر، مبلغ مشخصی به طرف مقابل جریمه پرداخت کند. اکنون، حدود هشت سال است که این ضرب الاجل سپری شده است.
اما ایران، به نشانه حسن نیت و به دلیل احترام به حسن همجواری با پاکستان به عنوان کشور دوست و همسایه، تا کنون طلب جریمه نکرده است هرچند که طبق قرار داد، این حق را برای خود محفوظ می داند.
رسانه های پاکستان به عنوان صدای افکار عمومی این کشور همواره ضمن انتقاد از تعلل دولت های مختلف اسلام آباد در قبال طرح آی-پی، از این طرح به عنوان کوتاه ترین، امن ترین، آسان ترین و اقتصادی ترین مسیر دستیابی این کشور به انرژی گاز نام برده و در موارد متعدد نیز به دولتمردان پاکستان نسبت به احتمال به سر آمدن کاسه صبر ایران و مراجعه آن به مراجع ذیربط بین المللی برای دریافت غرامت سنگین از پاکستان هشدار داده اند.
پر واضح است پرونده آی-پی بدون تردید نمی تواند برای همیشه باز بماند و تعیین تکلیف آن، از یکی از دو مسیر اجرای این پروژه معطل مانده و یا مسیر حقوقی، امری اجتناب ناپذیر است.
طرح خط لوله گاز « تاپی» و مشکلات پیش رو
پاکستان در شرایطی که نتوانسته یا نخواسته به تعهداتش در قبال طرح خط لوله گاز آی-پی با ایران عمل کند، از چند سال پیش با قرارداد خط لوله انتقال گاز از ترکمنستان به افغانستان، پاکستان و هند را نیز با این سه کشور امضا کرده و این قرارداد نیز به دلیل مشکلات متعدد، همچنان بلاتکلیف و نیمه کاره مانده است.
طرح احداث خط لوله انتقال گاز ترکمنستان به افغانستان، پاکستان و هند موسوم به «تاپی» اگرچه طرحی عظیم با ظاهری جذاب و دارای صرفه اقتصادی برای هر چهار کشور به نظر می رسد اما واقعیت های موجود در منطقه و شرایط کنونی حاکم بر کشورهایی که قرار است مسیر عبور این خط لوله و مصرف کنندگان گاز آن باشند، باعث شده تا زمینه برای اجرای این طرح عظیم گازی، چندان مناسب و مساعد نباشد.
اختلاف های کهنه و شدید سیاسی و سرزمینی میان پاکستان و هند و همچنین دعواهای انکارناپذیر میان پاکستان و افغانستان بر سر مسائل مرزی، امنیتی و مبارزه با تروریسم و نیز شرایط ناامنی و بی ثباتی درافغانستان بخشی از مشکلات پیش روی طرح تاپی به شمار می رود.
