رخنه خشکسالی به آب شرب کرمانشاه

به گزارش مجله خبری انرژی و نفت، سال گذشته علاوه بر ۶۰۰ روستای استان که با مشکل جدی تامین آب روبه رو بودند، شهر یک میلیون نفری کرمانشاه نیز وضعیت بحرانی برای تامین آب را تجربه کرد. 

سال آبی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ در مجموع ۲۹۷ میلیمتر باران در سطح این استان بارید که نسبت به سال قبل از آن ۳۴ درصد کاهش داشت و در نهایت منجر به کاهش ۶۰ درصدی روان آب‌ها و کاهش ۷۰ درصدی آب چشمه‌ها در کرمانشاه شد. 

به دنبال این روند میزان آب دهی چشمه های سراب قنبر و طاقبستان که بخش اصلی آب شرب شهر کرمانشاه با ۳۰۰ هزار مشترک را تامین می‌کردند به شکل محسوسی کاهش یافت و بسیاری از چاه های  تامین کننده آب شرب نیز خشک شدند، که به جیره بندی آب برای مناطق و قطعی هفتگی آب در برخی از محله های منجر شد.

بر اساس آمارهای سازمان هواشناسی کم بارانی امسال هم تشدید شد و بارش‌ ۳۳ درصد نسبت به سال زراعی گذشته و ۴۴ درصد نسبت به میانگین بلند مدت دوباره کاهش پیدا کرد. 

کارشناسان حوزه آب استان کرمانشاه پیش بینی کرده اند که امسال، تامین آب کرمانشاهی ها در فصل گرما سخت تر از سال قبل شود و در صورتی که منابع پشتیبان برای آب شرب این شهر موجود نباشد، قطعی ها طولانی تری خواهد بود. 

پشتیبانی گاوشان از آب شرب کرمانشاه 

به غیر از منابع آبی ذکر شده، پروژه انتقال آب از سد گاوشان یکی از مهمترین پشتیبان های تامین آب شرب کرمانشاه است که فاز نخست آن سال ۹۲ با ظرفیت هزار لیتر بر ثانیه وارد مدار شد و قرار بود که فازهای بعدی این پروژه نیز سال ۹۴ به بهره برداری برسد که این امر تاکنون محقق نشد.

تابستان سال گذشته به دنبال ایجاد شرایط بحرانی تامین آب در شهر کرمانشاه، ساماندهی پروژه به صورت اضطراری در دستور کار قرار گرفت اما در حالی که مدیران خود را برای اعلام خبر تکمیل پروژه آماده می کردند، خط لوله تصفیه خانه شکست و منجر به متوقف شدن پروژه و کدورت آب مشترکات بسیاری از مناطق شهر شد.

این پروژه که در فصل گرما سال ۱۴۰۰ به داد مردم کرمانشاه نرسید و با روی کار آمدن «بهمن امیری مقدم» استاندار جدید، صاحب قرارگاه عملیاتی و ۱۰۰ میلیارد تومان بودجه شد، قرار بود که تا پایان اردیبهشت ماه به بهره برداری برسد که این وعده نیز محقق نشد. 

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار کرمانشاه در گفت و گو با مجله خبری انرژی و نفت، از پیشرفت چشمگیر پروژه خبر داد و گفت: خوشبختانه عملیات مهم رفع نقص خط انتقال آب شرب سد گاوشان به شهر کرمانشاه با موفقیت انجام شده و در ادامه اجرای مرحله اول طرح اضطراری تصفیه‌خانه غدیر در دستور کار دارد.

«منوچهر فخری» با یادآوری این موضوع که با بهره برداری از این پروژه بخش مهمی از آب شرب موردنیاز شهروندان کرمانشاهی تامین می‌شود، افزود: تامین آب شرب موردنیاز شهروندان کرمانشاهی یکی از اولویت‌های اصلی مدیریت ارشد استان است و طی ماه‌های اخیر تلاش‌های زیادی در این زمینه صورت گرفته است. 

برخورد با راهزنان آب 

یکی از مشکلات اساسی پروژه انتقال آب از سد گاوشان شکستگی خط انتقال آب توسط سودجویان در طول مسیر و استفاده از آن برای مصارف کشاورزی بود که منجر به افت شدید فشار آب می شود؛ موضوعی که برخوردهای مقطعی با آن در سال های گذشته مانع آب دزدی نمی شد. 

حال آن طور که اعضای قرارگاه تامین آب شرب شهر کرمانشاه می گویند با همکاری دستگاه قضایی برخوردی جدی با آب دزدان مسیر خط انتقال آب گاوشان  انجام شده و تیم های بازرسی در این زمینه فعال شده اند.

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار کرمانشاه در این رابطه توضیح داد: انشعابات غیرمجاز و شکستگی های طول مسیر انتقال برطرف و با متخلفات در این زمینه برخورد شده و اکنون مشکلی در این زمینه احساس نمی شود.

خطوط انتقال آب کرمانشاه نیاز به اصلاح دارند 

یکی دیگر از مشکلات اصلی تامین آب شهر کرمانشاه فرسودگی خط لوله توزیع آب است که بر اساس آنچه شرکت آب و فاضلاب اعلام کرده  به هدر رفت ۳۵ درصدی از آب شرب این شهر منجر می شود.

به گفته مدیرعامل این شرکت در شهر کرمانشاه هزار و ۷۰۰ کیلومتر شبکه و خط انتقال آب داریم که از این میزان ۳۰۰ کیلومتر عمر بیش از ۵۰ سال و ۷۰۰ کیلومتر عمر بین ۲۰ تا ۵۰ سال دارد. 

«علیرضا کاکاوند» چندی پیش در نشستی که به منظور تامین آب شرب شهر کرمانشاه برگزار شد، اعتبار مورد نیاز برای اصلاح شبکه را بسیار زیاد برشمرد و گفت: بخشی از این اعتبار از محل تبصره سه که در قبوض آب بود باید تامین شود که متاسفانه این بند در قبوض آب کرماشاه حذف شد.

وی بیان داشت: امسال ۷۰ میلیارد تومان برای این امر اختصاص دادیم و تاکنون در شهر کرمانشاه ۲۰ کیلومتر شبکه اصلاح شده است.

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار کرمانشاه نیز در گفت و گو با مجله خبری انرژی و نفت به موضوع فرسودگی خطوط لوله انتقال آب اشاره کرد و گفت: اگر خطوط فرسوده انتقال آب بین مخازن اصلاح نشود هرچه آب هم وارد مدار کنیم، مشکلات همچنان باقی می مانند.

فخری افزود: آخرین مطالعاتی که در حوزه آب شهر کرمانشاه انجام شده مربوط به ۱۲ سال پیش است که از آن زمان تا به امروز حدود یک چهارم جمعیت و وسعت این شهر افزوده شده، بنابراین باید حتما مطالعات جدید در مباحث آب شهری کرمانشاه در دستور کار قرار گیرد. 

بالا بودن سرانه مصرف آب در کرمانشاه 

با وجود بحرانی شدن وضعیت آب در کرمانشاه همچنان سرانه میزان مصرف در میان کرمانشاهی ها ۵۳ لیتر بیشتر از میانگین کشوری بیشتر و حدود ۲۲۳ لیتر در شبانه‌روز است.  

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب در گفت وگو با مجله خبری انرژی و نفت، آبیاری فضای سبز، باغات را از دیگر عوامل هدر رفت آب شرب در سطح استان عنوان کرد و گفت: اگر شهرداری و مشترکان برای آبیاری باغات و فضای سبز آب بخواهند شرکت آب و فاضلاب به آنها آب تصفیه شده می دهد نیاز نیست آب شرب مصرف کنند. 

کاکاوند یکی دیگر از عوامل هدر رفت آب شرب را انشعاب‌های غیر مجاز مشترکان اعلام کرد گفت:  تاکنون بیش از ۱۰ هزار انشعاب غیر مجاز شناسایی شده است که دلیل اینکه جرایم با تخلف مشترکان نمی خوانند جمع آوری نمی شود و نیاز به همکاری دیگر ارگان ها است. 

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان کرمانشاه در بخش دیگر از سخنان خود از شهروندان خواست الگوی مصرف آب شرب که سقف آن ۱۵ متر مکعب در ماه است را رعایت کنند و گفت: مشترکانی که بتوانند در ماه پنج متر مکعب معادل پنج هزار لیتر آب مصرف کنند، تعرفه آب برای آنها رایگان حساب می شود.

کاکاوند با بیان اینکه اکنون ۲۱ هزار مشترک این الگو را رعایت می کنند و قبض آب آنها رایگان است ابراز امیداوری کرد مشترکان بیشتری این الگو را رعایت کنند. 

چاه های جدید وارد مدار می شوند 

متولیان تامین آب شرب کرمانشاه برای رویارویی با بحران تامین آب مرکز استان علاوه بر فاز اضطراری خط انتقال آب از سد گاوشان، طرح  ایجاد چاه های جدید و افزایش عمق چاه های قدیمی تامین آب را هم در دستور کار خود قرار داده اند. 

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب کرمانشاه در رابطه با برنامه حفر چاه های جدید به خبرنگار مجله خبری انرژی و نفت، گفت: مهمترین چاه های تامین آب شهر کرمانشاه در منطقه میان دربند خشک شده اند و میزان آب دهی چاه دیگر چاه ها نیز تا چهار لیتر در ثانیه کاهش پیدا کرده است.

کاکاوند با تاکید بر اینکه تکمیل پروژه انتقال آب از سد گاوشان برای کرمانشاه ضروری است، گفت: علاوه بر پیگیری ها برای تکمیل این پروژه، حفاری ۱۲ حلقه چاه جدید و عمیق تر کردن چاه های قبلی را نیز در دستور کار قرار داده ایم. 

وی افزود: علاوه بر این بر اساس دستور قرارگاه تامین آب شرب شهر کرمانشاه چاه های آب دستگاه های اجرایی همچون شهرداری و دانشگاه ها نیز به منظور تامین آب شرب به شبکه توزیع متصل خواهند شد. 

چاه هایی که بحران آفرین می شوند 

به عقیده کارشناسان أمور آب، وضعیت کرمانشاه در زمینه برداشت از منابع زیر زمینی بحرانی است از این رو حفر چاه های جدید برای تامین آب هر چند می توانند درمانی موقتی برای آب شرب باشد اما بحرانی جدی تر به عنوان فرونشست زمین را به همراه خواهد داشت. 

بر اساس آمار های اعلام شده ۵۰۰ دشت دارای آب شیرین کشور از نظر فرو نشست زمین به وضعیت بحرانی رسیده‌اند که از این آمار  ۱۸ دشت در استان کرمانشاه قرار دارد. 

آخرین برآوردهای صورت گرفته توسط شرکت آب منطقه ای نشان می دهد که  سالانه یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون متر مکعب آب وارد منابع زیرزمینی کرمانشاه و در مقابل یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون متر مکعب از این منابع برداشت می شود؛ یعنی سالانه ۱۰۰ میلیون مترمکعب اضافه برداشت است. 

«علیرضا شهلایی» مدیر عامل این شرکت در گفت و گو با خبرنگار مجله خبری انرژی و نفت هشدار داد که پایین رفتن سطح آب های زیر زمینی در کرمانشاه به حدی بحرانی شده که احتمال بروز پدیده فرونشست در این استان جدی است. 

همچنین بر اساس مقاله ای پژوهشی که در سال ۱۳۹۴ توسط محققان دانشگاه‌های رازی و خوارزمی با استفاده از آمار ۲۲ ساله چاه ها منتشر شد، آب های زیر زمینی در برخی از نقاط دشت کرمانشاه از جمله محدوده شرق این شهر با افت ۳۷ متری روبه رو است که این موضوع احتمال بروز پدیده فرو نشست در این منطقه را تشدید می کند. 

با تمام این اوصاف وضعیت آب در کرمانشاه واقعا بحرانی است از این رو می طلب که علاوه بر تکمیل پروژه انتقال آب از سد گاوشان، موضوع نظارت جدی بر منابع آبی و حدر رفت آن در بخش های مختلف به صورت جدی در دستور کار دستگاه های متولی قرار گیرد.