صرفه‌جویی گاز؛ نه فقط برای ناهمترازی

به گزارش مجله خبری انرژی و نفت، در دل سرمای بی‌رحم زمستان، زمانی که برف و سرمای شدید خانه‌ها را در بر می‌گیرد و یخ بر شیشه‌ها می‌نشیند، هیچ چیزی بهتر از گرمای مطمئن و دلپذیر نیست اما در این جستجو برای آسایش، نباید از آنچه که در شرایط امروز کشور، بزرگترین منبع تامین این گرماست، غافل شویم: گاز. این منبع ارزشمند که به‌عنوان هدیه‌ای از طبیعت در اختیار ما قرار گرفته است، دیگر یک نعمت بی‌پایان نیست. گاز، همان‌طور که در زندگی روزمره ما نیز خود را نشان می‌دهد، در وضعیت کمبود و محدودیت است، و بنابراین توجه به نحوه مصرف آن نه تنها یک انتخاب، بلکه یک مسئولیت است.

ایرانی‌ها ۳ تا ۶ برابر بیشتر از متوسط جهانی گاز مصرف می‌کنند

به گفته مسوولان شرکت گاز قم، در سال جاری، میزان مصرف گاز در این استان ۴۰ درصد افزایش یافته و ۷۰ درصد گاز این استان در بخش خانگی و تجاری مصرف می شود. مدیرعامل شرکت گاز قم پیش بینی کرده که مصرف گاز این استان در روزهای سرد امسال از مرز ۹.۵ میلیون مترمکعب عبور خواهد کرد که یک رکورد تازه در مصرف گاز محسوب می شود. این امر نشان‌دهنده اهمیت ویژه این مسئله است که ما باید نگاهی جدی‌تر به نحوه مصرف این منبع حیاتی داشته باشیم.

برخی پرسش هایی که باید در این زمینه به آن پاسخ دهیم اینهاست: آیا نمی‌توان با تدابیر ساده و هوشمندانه، مصرف انرژی را بهینه کرد و از این بحران عبور کرد؟ آیا چون فعلا گاز کم است، باید صرفه جویی کرد و اگر مشکل تولید ناترازی حل شود، ضرورتی برای مدیریت مصرف و صرفه جویی وجود نخواهد داشت؟ آیا ضرورت صرفه جویی صرفا بدلیل بهینه کردن مصرف و از نگاه اقتصادی و در مقایسه با سایر کشورهای جهان، به خودی خود قابل دفاع و پیگیری نیست؟ آیا ضرورت صرفه جویی صرفا بدلایل زیست محیطی و مهار میزان تولید آلاینده ها و کمک به بهبود وضعیت هوا قابل دفاع و پیگیری نیست؟

بر اساس گزارش‌ها، استان قم در سال ۱۴۰۲ شاهد کاهش مصرف گاز طبیعی به میزان ۱۵ درصد بود. مصرف گاز در این استان در سال گذشته به ۲ میلیارد و ۶۴۸ میلیون مترمکعب رسید که نسبت به سال ۱۴۰۱ کاهش داشته و ۷۵ درصد مشترکان قمی در محدوده الگوی مشخص قرار داشته خوش مصرف هستند. مرتضی خوش‌لهجه، مدیرعامل شرکت گاز قم، تأکید کرد که این کاهش مصرف نتیجه برنامه‌های فرهنگ‌سازی و ترویج مصرف بهینه گاز در استان بوده است. “در دو سال گذشته، با اجرای این برنامه‌ها شاهد صرفه‌جویی قابل توجهی در مصرف گاز بودیم که معادل ۱۵ درصد است.” این آمار نشان می‌دهد که با وجود رشد قابل توجه تعداد مشترکان گاز، که اکنون به ۴۶۲ هزار و ۱۹۵ نفر رسیده، فرهنگ مصرف بهینه توانسته است تاثیرات مثبت خود را بر کاهش مصرف بگذارد.

با وجود این، فرهنگ و میزان مصرف گاز در قم همچنان تا وضعیت استاندارد فاصله دارد و طبق اطلاعات موجود، مصرف گاز طبیعی در ایران هنوز یکی از بالاترین نرخ‌ها را در دنیا دارد. آمارهای رسمی اما مختلف از جنبه های گوناگون در این حوزه، نشان می‌دهند که ایران حدود ۳ تا ۶ برابر بیشتر از متوسط جهانی گاز مصرف می‌کند. به باور کارشناسان، این امر ناشی از یارانه‌های دولتی و استفاده بی‌رویه از گاز در بخش‌های مختلف است. با این وجود، تلاش‌های انجام‌شده در قم نشان می‌دهد که با فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی دقیق می‌توان گامی مؤثر در کاهش مصرف انرژی برداشت و این روند را در سایر استان‌ها نیز پیاده‌سازی کرد.

صرفه‌جویی در مصرف گاز؛ ضرورت اقتصادی و محیط‌زیستی برای آینده کشور

آنچه مهم است این است که مصرف بهینه و صرفه جویی در گاز فقط به ناترازی موجود در این بخش نیست، بلکه به دلایل مهمتری یک ضرورت و مسوولیت است؛ به گفته کارشناسان، اولین عامل، نگاه اقتصادی است. مصرف بی‌رویه انرژی به خصوص گاز طبیعی، باعث افزایش بار اقتصادی بر دوش کشور می‌شود. یارانه‌های سنگین دولتی برای تامین این انرژی در داخل، علاوه بر فشار به منابع ملی، بر اقتصاد کشور بار مضاعفی می‌گذارد. این مسئله باعث می‌شود که منابع محدود کشور به‌طور غیر بهینه مصرف شود و برای تداوم این روند، دولت‌ها مجبور به پرداخت هزینه‌های بیشتری شوند. در این راستا، معقول‌سازی مصرف انرژی، به خصوص در حوزه گاز، با توجه به سرانه مصرف جهانی، نه تنها کمک به کاهش فشار اقتصادی بر کشور می‌کند، بلکه موجب ارتقای بهره‌وری اقتصادی خواهد شد. به عبارت دیگر، اگر مصرف گاز در کشور به سطح استانداردهای جهانی برسد، علاوه بر کاهش هزینه‌ها، فرصت‌های جدیدی برای سرمایه‌گذاری و توسعه پروژه‌های زیربنایی فراهم خواهد شد.

دست اندرکاران تاکید دارند که دومین عامل، حفظ محیط زیست و مقابله با آلودگی هوا است. مصرف بی‌رویه گاز طبیعی و دیگر منابع انرژی، علاوه بر تأثیرات مستقیم بر منابع تجدیدناپذیر، موجب تشدید آلودگی‌های زیست‌محیطی می‌شود. در صورتی که مصرف گاز بهینه شود، این امر می‌تواند به کاهش آلودگی‌های هوا و بهبود کیفیت محیط زیست کمک کند. به خصوص در مناطق صنعتی و شهری که آلودگی هوا یکی از مشکلات جدی به شمار می‌رود، کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی و توجه به منابع انرژی پاک می‌تواند تأثیر بسزایی در کاهش میزان انتشار آلاینده‌ها داشته باشد. در این راستا، صرفه‌جویی در مصرف گاز نه تنها از منظر اقتصادی، بلکه از بعد محیط زیستی نیز امری ضروری است.

در نهایت، می‌توان گفت که صرفه‌جویی در مصرف گاز، باید به عنوان یک ضرورت استراتژیک در نظر گرفته شود که علاوه بر پاسخ به مشکلات ناترازی، به دنبال کاهش هزینه‌های اقتصادی و حفاظت از محیط زیست است. در غیر این صورت، کشور در معرض بحران‌های جدی‌تر در آینده خواهد بود که نه تنها منابع انرژی بلکه کیفیت زندگی مردم را نیز تهدید خواهد کرد.

دمای رفاه: تعادلی میان آسایش و صرفه‌جویی

دمای رفاه مفهومی است که شاید کمتر به آن توجه کرده‌ایم، اما تأثیر بسیاری در کاهش مصرف گاز دارد. این مفهوم به دمایی اطلاق می‌شود که نه آن‌قدر سرد است که بدن برای گرمایش خود انرژی بیشتری مصرف کند، و نه آن‌قدر گرم است که به صرف انرژی بیشتر برای کاهش دما نیاز باشد. در دمای رفاه، بدن به راحتی می‌تواند با محیط خود تطبیق پیدا کند و نیازی به مصرف انرژی بی‌رویه برای حفظ دمای بدن نیست. برای بیشتر افراد، این دما در حدود ۱۸ تا ۲۱ درجه سانتی‌گراد است. اگر بتوانیم در منازل و محل‌های کار این دما را رعایت کنیم، به‌راحتی می‌توانیم از هدررفت انرژی جلوگیری کنیم و در عین حال از راحتی برخوردار باشیم.

در این میان، کارشناسان معتقدند نمی‌توان از تأثیرات اقتصادی و اجتماعی غافل شد. کاهش دما به میزان معقول، علاوه بر آنکه موجب بهینه‌سازی مصرف گاز می‌شود، فشار کمتری به زیرساخت‌های انرژی وارد می‌کند. در حقیقت، یک تغییر کوچک در دمای محیط، می‌تواند تفاوت چشمگیری در میزان گاز مصرفی ایجاد کند. این یک حرکت ساده است که به‌شکلی مؤثر می‌تواند منابع انرژی را حفظ کند و در عین حال به‌طور معناداری هزینه‌ها را کاهش دهد.

گاز، این ماده حیاتی که در قلب خانه‌ها و محل‌های کار جریان دارد، باید با دقت و خردمندانه مصرف شود. منابع آن محدود و گذراست و بی‌توجهی به این حقیقت می‌تواند در آینده‌ای نه‌چندان دور، ما را با مشکلات جدی مواجه کند. از طرف دیگر، همان‌طور که در دل هر بحران، فرصتی نهفته است، اکنون زمان مناسبی است برای آغاز گام‌های کوچک در مسیر صرفه‌جویی در مصرف گاز. تنها با اتخاذ رویکردهای بهینه‌سازی مصرف و انجام اقداماتی ساده، می‌توان در برابر بحران‌های پیش‌رو ایستادگی کرد و از منابع گاز به‌طور پایدار استفاده کرد.

راهکارهای ساده و مؤثر: گام‌های کوچک برای صرفه‌جویی بزرگ

رعایت دمای رفاه تنها یکی از اقدامات ساده‌ای است که می‌توانیم انجام دهیم. به طور کلی راهکارهای مصرف بهینه گاز شامل اقداماتی ساده اما مؤثر است که هر فرد می‌تواند در زندگی روزمره خود به‌کار گیرد. یکی از اولین گام‌ها، تنظیم دمای خانه به‌طور معقول است. استفاده از ترموستات‌های هوشمند که دما را در ساعات غیرضروری کاهش می‌دهند یا حتی خاموش کردن وسایل گرمایشی هنگام خروج از خانه، می‌تواند تأثیر بزرگی در کاهش مصرف گاز داشته باشد. عایق‌بندی مناسب ساختمان‌ها نیز یکی از بهترین روش‌ها برای جلوگیری از هدررفت گرما است. استفاده از پرده‌ها و کاورهای مناسب برای پنجره‌ها، پوشیدن لباس‌های گرم و جلوگیری از باز گذاشتن درها و پنجره‌ها در فصل سرد نیز از دیگر راهکارهای ساده اما مؤثر در کاهش مصرف گاز به شمار می‌آید. در نهایت، توجه به دمای رفاه و کاهش یک یا دو درجه‌ای دمای محیط، نه تنها به کاهش هزینه‌ها کمک می‌کند، بلکه در حفظ منابع طبیعی نیز نقشی اساسی دارد.

اما این مسئولیت تنها به دوش دولت‌ها و نهادهای دولتی نیست. در حقیقت، همه ما در این مسئله مسئول هستیم. اگر هر یک از ما با انجام اقدامات کوچک و توجه به مصرف بهینه گاز، سهم خود را در این مسئولیت ایفا کنیم، در کنار هم می‌توانیم تغییرات بزرگی را رقم بزنیم. این تغییرات می‌تواند از کاهش هزینه‌ها تا حفظ محیط‌زیست و منابع انرژی را شامل شود. زمانی که ما دست در دست هم، و در کنار هم به مدیریت هوشمندانه مصرف انرژی بپردازیم، این تنها به سود ما نیست، بلکه به نفع نسل‌های آینده نیز خواهد بود.

یکی از نکات مهمی که باید به آن توجه کنیم، فرهنگ‌سازی و آگاهی‌بخشی به مردم درباره اهمیت مصرف بهینه گاز است. بسیاری از افراد از تأثیرات بزرگ، تغییرات کوچک بی‌اطلاع‌اند. اطلاع‌رسانی درباره دمای رفاه و نحوه استفاده بهینه از انرژی، می‌تواند تغییرات عمده‌ای در مصرف گاز و سایر منابع انرژی ایجاد کند. اگر مردم بدانند که با کاهش تنها یک درجه از دمای محیط، می‌توانند در مصرف گاز صرفه‌جویی کنند، قطعاً رفتار خود را در این زمینه تغییر خواهند داد.

این مسئولیت، مسئولیتی جمعی است. همان‌طور که در روزهای سرد زمستان، ما به‌طور مشترک در جستجوی گرما و آسایش هستیم، در حفظ منابع انرژی نیز باید با هم دست به دست هم دهیم. بیایید با هم، و در کنار هم، به صرفه‌جویی در مصرف گاز توجه کنیم و در این مسیر گام برداریم. این گام‌ها نه تنها باعث کاهش هزینه‌ها و فشار بر زیرساخت‌ها می‌شود، بلکه در نهایت منجر به ساختن آینده‌ای سبزتر، پایدارتر و روشن‌تر خواهد شد.