به گزارش مجله خبری انرژی و نفت، ایران در مجموع ذخایر نفت و گاز بزرگ‌ترین دارنده در جهان (رتبه نخست) است که در نفت جایگاه سوم و در گاز رتبه دوم را در دنیا دارد. ذخایری که با فروش آن به شکل نفت و میعانات گازی و یا تبدیل به فرآورده‌های با ارزش‌تر، می‌توان کشور را توسعه داد.
بنابراین علاوه بر تولید این منابع، باید ناوگانی وجود داشته باشد که این محصولات را به دست مصرف‌کنندگان برسانند. بر اساس گزارش کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل، بیش از ۸۰ درصد تجارت دنیا از طریق دریا انجام می‌شود که حدود ۳۰ درصد آن مربوط به نفت و فرآورده‌های متشکل از آن است.
بنابراین داشتن ناوگانی قوی و قدرتمند برای حمل و نقل در این زمینه اهمیت ویژه‌ای دارد و از همین رو هم اکنون ایران بزرگ‌ترین ناوگان نفتکش جهان را در اختیار دارد.
اگرچه نفتکش‌های ایران، استانداردهای جهانی را دارند، اما توجه به نیروی انسانی متخصص نیز مهم است. از همین رو اگرچه در اغلب کشورهای جهان، بخشی از نیروهای شاغل در ناوگان نفتکش را نیروهای خارجی تشکیل می‌دهند؛ اما در ایران دریانوردان ناوگان شرکت ملی نفتکش ایران همگی ایرانی هستند.
دریانوردانی که در راستای اعتلای پرچم کشورمان با از خودگذشتگی و فداکاری در مواردی تا ۷ ماه روی کشتی و دور از خانواده هستند تا جریان صادرات نفت کشور بی‌وقفه تداوم داشته باشد.
دریانوردی، شغلی که تا چند سال پیش برای اغلب مردم ناشناخته بود و تعریفی از سختی و دشواری آن نداشتند؛ اما تصادف نفتکش سانچی در آب‌های چین و تبدیل شدن این حادثه به سرخط مهم‌ترین اخبار، باعث شد تا مردم شناخت بیشتری از این شغل پیدا کنند.
با این حال همچنان زوایای پنهان این شغل آن‌چنان زیاد است که حتی تجربه یک روز زندگی با این دریادلان بر روی نفتکش نیز نمی‌تواند حجم سختی حرفه دریانوردی را به طور کامل نشان دهد.
روزی که در یکی از کشتی‌های ناوگان شرکت ملی نفتکش ایران برای اغلب ما خبرنگاران خاطره‌ساز شد؛ اما دغدغه همه ما این بود که چطور این زندگی سخت و خاص را روایت کنیم تا حق مطلب ادا شود.
کشتی نفتکشی که در نزدیکی سواحل جزیره خارک لنگر انداخته تا مقصد محمولهاش مشخص و آماده حرکت شود؛ در یک روز گرم تابستان میزبان ما بود. در همان ابتدا، میزبانان با روی گشاده به استقبال ما آمدند و به‌گونه‌ای پذیرای ما شدند که گویی میهمان خانه آنها هستیم.
خانه شناوری با ۳۳۳ متر طول و ۶۰ متر عرض که ظرفیت حمل ۲ میلیون بشکه را در دل خود دارد و رفتن از یک سر این نفتکش VLCC تا سر دیگر آن در دمای ۵۰ درجه و شرجی ۱۰۰ درصد حدود نیم ساعت زمان برد.
سپس رسیدن به بریج (پل فرماندهی کشتی) و سایر بخشها به همراه توضیحاتی که هر لحظه بر شگفتی و سختی کار بر وی این غول شناور اضافه می‌کرد.
هر کاری سختی و آسانی خودش را دارد
اردشیر جلالی، کاپیتان کشتی نفتکش شرکت ملی نفتکش ایران برای توضیحات بیشتر در اتاقش، میزبان ما شد. جلالی که ۲۳ سال سابقه کار دریانوردی دارد، معتقد است این شغل هر چه را که می‌خواسته، برای او فراهم کرده است.
جلالی که ۳ فرزند دارد، می‌گوید: بزرگ‌ترین سختی حرفه دریانوردی این است که خانواده را کمتر می‌بینیم؛ اما زمان‌هایی هم که در خانه و کنار اعضای خانواده هستیم، تمام کارها را با یکدیگر انجام می‌دهیم و از لحظه لحظه در کنار هم بودمان، استفاده می‌کنیم.
وی که تجربه ۷ ماه حضور در دریا را دارد، می‌گوید، هر کاری سختی و آسانی خودش را دارد و با توجه به این شرایط، ما پذیرفته‌ایم که دریانورد باشیم.
این فرمانده کشتی نفتکش ادامه داد: تا پیش از اتفاقی که برای نفتکش سانچی افتاد، کمتر کسی با حرفه دریانوردی و سختی‌های این شغل آشنایی داشت، شناختی که بعد از این حادثه بیشتر و بهتر شد.
وی سخت‌ترین روز کاری خود را روزی می‌داند که سالگرد فوت مادرش بود اما نمی‌توانست در این مراسم حضور داشته باشد؛ زیرا در دریا بود. او ۵ ماه بعد به خانه بازگشت.
جلالی همچنین از همکار دریانوردش می‌گوید که یک ماه پس از به دنیا آمدن فرزندش به خانه رسید یا دریانوردی که ۱۵ روز بعد از به دنیا آمدن فرزندش، راهی دریا شد. البته در شرایط اضطراری مانند درگذشت بستگان درجه یک و زمانی که دسترسی به خشکی و بندر وجود داشته باشد همه در شرکت و کشتی تمام تلاش خود را می‌کنند تا همکارشان در نزدیک‌ترین بندر از کشتی پیاده شود.
بحث فوتبال پیش آمد کاپیتان در خصوص پرسپولیسی و استقلالی بودن خود هم می‌گوید که از رنگ آبی خوشم می‌آید، اما اگر پرسپولیس ببرد ناراحت نمی‌شوم.
روایت کاپیتان از مواجه با دزدان دریایی
جلالی که تقریباً در تمام مدت خنده به لب دارد، روایتی از مواجه با دزدان دریایی نیز دارد. زمانی که در خلیج عدن، قایق دزدان دریایی به نفتکش آنها نزدیک شد، اما اسکورت و پشتیبانی ناوگان نیروی دریایی ایران مانع از حمله دزدان به کشتی آنها شد و به سلامت به مسیر خود ادامه دادند.
وی می‌گوید: معمولاً در مناطق ناامن، نیروهای نظامی، نفتکش‌ها و کشتی‌ها را اسکورت می‌کنند تا کشتی‌ها در امنیت کامل از این مناطق عبور کنند و از گزند دزدان دریایی درامان باشند.
با این حال، وی ادامه می‌دهد، روی دریا خدا را بهتر می‌توان شناخت.
جلالی اگرچه می‌گوید که اینترنت کمک کرده تا با خانواده‌ها ارتباط بیشتری داشته باشیم و این رنج سفر و دوری از خانواده را در مقایسه با گذشته کمتر کرده است، اما با این حال تاکید می‌کند اگر خانواده حامی نباشد، کار دریانورد و کار در کشتی سخت‌تر می‌شود.
این کاپیتان نفتکش به تجربه‌اش از مواجه با توفان‌های دریایی نیز اشاره می‌کند. وی می‌گوید: باید با وجود تمام خطرات، به کار خود ادامه دهیم و این در شرایطی است که هر لحظه منتظریم تا همه چیز تمام شود.
معیشت تنها پول نیست
فرهاد زیلاب پور، سرمهندس کشتی البته معتقد است، توفان‌هایی سخت‌تر از توفان‌های حاره‌ای و دریایی نیز برای دریانوردان وجود دارد که یکی از آنها رساندن خبر تلخ به پرسنل کشتی است؛ در زمانی که امکان پیاده‌شدن از کشتی و رفتن به خانه وجود ندارد.
او می‌گوید: در این شرایط باید منتظر باشیم تا در موقعیت و شرایط مناسب خبررسان خبر تلخ به همکارانمان باشیم. خبری تلخ از جنس از دست دادن و درگذشت عزیزان.
او در این ارتباط از سفری می‌گوید که در آن باخبر شده پدر یکی از همکارانش فوت کرده و او نمی‌تواسته این خبر را به همکارش بگوید.
زیلاب پور می‌گوید: این از جنس همان توفان‌هایی است که گفتم؛ توفانی که باعث ناراحتی و غم می‌شود و روح را آزار می‌دهد.
وی معتقد است، معیشت تنها پول نیست، بلکه احترام و عزت است و اگر خانواده دریانوردان بتوانند به کشتی ملحق و در کنار همسران و عزیزان خود باشند و احترام ببینند این هم جزئی از معیشت ما خواهد بود. ما این احترام را در این دوره از مدیریت شرکت ملی نفتکش ایران حس می‌کنیم.
نکته مهم در صحبت همه دریانوردان، خانواده است. همه آنها دوری از خانواده را مشکل اصلی میدانند با این وجود دریانوردان شرکت ملی نفتکش ایران این روزها شرایط بهتری را نسبت به گذشته تجربه می‌کنند رسیدگی به مشکلات و خواسته‌هایشان مورد توجه قرار گرفته و این باعث شده تا دلگرم‌تر از گذشته در خط مقدم اقتصادی کشور فعالیت کنند.
تجربه زندگی خانوادگی بر روی نفتکش
خانواده دریانوردان بر اساس شرایط و ضوابط تدوین شده می‌توانند به کشتی الحاق شوند و در کنار همسرانشان باشند البته این موضوع در شرایط کرونا و به دلیل محدودیت‌های ایجاد شده و حفظ سلامت دریانوردان و خانواده‌های آنها محدود شده بود، اما دوباره و با کنترل نسبی این بیماری، این روند دوباره برقرار شده است.
خانواده کاپیتان جلالی نیز ماه گذشته مهمان نفتکش بودند و حالا سه خانواده دیگر آمده‌اند تا با بودن در کنار همسرانشان دشواری و سختی کار در دریا را تا حدی آسان و از غم دوری و دلتنگی بکاهند.
در اینجا نیز همسران دریانوردان، از دوری‌ها و دلتنگی‌ها میگویند. از نبود همسر در روزهای سخت تا تربیت فرزندان بدون حضور شریک زندگی.
اما زیباترین قاب این روایت، برای دخترکی بود که پدرش لحظه‌ای چشم از او برنمی‌داشت.
دخترکی که می‌گفت: در کشتی که هستم دلم برای بقیه تنگ می‌شود و در خانه دلتنگ پدرم.
شاید همین روحیه خانواده دوستی و عاطفی ما ایرانی‌ها باعث شده تا دوری از خانواده در حرفه دریانوردی سخت باشد، اما باید این نکته مهم را در نظر داشت که ایرانی‌ها از نظر فنی، مهارت، تعهد و تخصص یکی از بهترین دریانوردان جهان هستند.
سختی کار من دوری از خانواده است
میلاد محمدی، افسر اول ناوگان شرکت ملی نفتکش ایران نیز از مشکلات حرفه‌اش می‌گوید. وی تاکید دارد که اگرچه اختلاف حقوق دریانوردی در ایران با شرکت‌های بین‌المللی فاصله دارد، اما ما این شرایط را پذیرفته‌ایم و با عشق و علاقه کار می‌کنیم و از کیفیت کار به هیچ عنوان کم نمی‌کنیم.
او هم می‌گوید: سختی کار من دوری از خانواده است.
محمدی که ۲ دختر دارد، می‌گوید: سختی را تحمل می‌کنیم تا خانواده در رفاه بیشتری باشند.
به گفته محمدی، همسرش به کار دریا علاقه دارد و چند سفر با نیز با وی همراه بوده است.
وی اضافه می‌کند: همسران دریانوردان می‌توانند با شرایط کار و حرفه همسرشان کنار بیایند، اما پذیرش این شرایط برای فرزندان و دوری از پدر، سخت‌تر است.
افسر اول نفتکش تاکید دارد که اکنون شرایط بهتر شده و می‌توانیم با خانواده از طریق اینترنت تماس تصویری داشته باشیم. تکنولوژی پیشرفت کرده و شرایط دریانوردی هم بهتر شده است.
وی درباره دسترسی به خدمات درمانی در کشتی، عنوان می‌کند و می‌گوید: در کشتی امکانات پزشکی و دارویی در حد امکان و طبق پروتکلهای بین‌المللی وجود دارد و پزشک معتمد شرکت هم شبانهروزی آنکال و در دسترس است در مواردی هم که امکان درمان در کشتی وجود نداشته باشد با هماهنگی پزشک شرکت، کشتی برای انتقال فرد بیمار به مرکز درمانی در نزدیک‌ترین بندر پهلو میگیرد.
از ملوانان هم باید بگوییم نیروی عملیاتی و بازوی توانمند کشتی که بدون حضورشان انجام کارها دشوار و زمان‌بر می‌شود ملوانان در گرما و سرما هوای شرجی و دریای خراب همیشه پای کار هستند و هیچ چیز مانع تلاش و کوشش آنها نمی‌شود.
گرما، صدا؛ حرکت
اما باید عجیبترین جای کشتی نفتکشی را موتورخانه آن دانست که در منتهی الیه عقب کشتی قرار گرفته جایی که قلب تپنده نفتکش را در خود جای داده است وجود سیستم رانش متشکل از موتوری غول پیکر با توان حدود ۳۶۰۰۰ اسب بخار و سیستم محرکه سکان، دستگاه‌ها و ماشین‌آلات متعدد مانند ژنراتورهای برق، کمپرسورها، دیگهای بخار و… باعث شده تا شدت گرما، صدا و ارتعاش در این نقطه از کشتی خارج از حد تصور باشد شرایطی دشوار که در کنار دوری از خانواده، سختی کار پرسنل را دوچندان می‌کند.
سخن آخر اینکه دریانوردان نفتکش در کنار هم ضمن تحمل دشواریها همپیمان شدهاند تا عملکرد و عملیات بهینه کشتی، سلامت و کارکرد تجهیزات و ماشین‌آلات آن و حمل ایمن و سالم بار کشتی را تضمین کنند گویی هیچ‌چیز جلودار آنها نیست نه شرایط سخت نه تحریم‌ها تمام تلاششان از فرمانده تا ملوان کشتی این است که بار دریافت شده به سلامت در مقصد تخلیه شود و در این راستا از هیچ کوشش و تلاشی فروگذار نیستند.
