فناوران ایرانی یکی از اقلام ۱۰ گانه تحریمی صنعت نفت را بومی‌سازی کردند

به گزارش خبرنگار گروه علم و آموزش مجله خبری انرژی و نفت، لوله های روکش دار CRA در واقع به آلیاژهای مقاوم در برابر خوردگی گفته می شود و این محصول از یک فولاد کربنی معمولی یا لوله فولادی کم آلیاژ و یک لایه آلیاژی مقاوم در برابر خوردگی تشکیل شده است. لایه CRA متالورژی به سطح داخلی یا خارجی لوله فولادی متصل می شود (روکش می شود). فولاد کربنی یا لوله فولادی کم آلیاژ، فلز پایه یا فولاد پشتی نامیده می شود.

لایه CRA به طور معمول ماده روکش نامیده می شود و این به لحاظ اقتصادی برای خطوط لوله سنگین بسیار مطلوب است چراکه لایه CRA بسیار نازک تر نه تنها خواص مقاوم در برابر خوردگی و زنگ زدگی را افزایش می دهد، بلکه هزینه آن را نیز به حداقل می رساند.

لوله های فولادی با روکش CRA به طور گسترده در سیستم های حمل و نقل خط لوله در صنایع نفت و گاز طبیعی استفاده می شوند. همچنین به طور گسترده در حوزه نفت و گاز، دریایی، کارخانه های شیمیایی و نیروگاه ها کاربرد دارند.

مواد اولیه سوپرآلیاژها CRA (فولادهای ضدزنگ آستنیتی سری ۳۰۰) یا همان فلزات مقاوم به خوردگی از جمله موادی است که اخیرا توسط یک شرکت فناور مستقر در پارک فناوری پردیس بومی سازی شده است. نیاز کشور به این ماده وارداتی حدود چهل هزارتن است و این شرکت توانایی تامین آن با قیمت ۵۰ درصد نمونه وارداتی برخوردار است.

کشورهای آلمان، انگلیس، ایالات متحده، هند، چین و سایر کشورهای تولیدکننده فولاد زنگ‌نزن در سطح جهان تولیدکننده این محصول هستند اما هزینه کمتر (تا ۵۰ درصد کاهش هزینه‌ها و قیمت تمام شده) نسبت به سایر نمونه‌های خارجی وارداتی از ویژگی های بارز محصول این شرکت فناور است.

مدیرعامل شرکت فناور توسعه فناوری مواد و انرژی آراد که مجموعه آنها در مرحله دریافت مجوز دانش بنیانی است، در گفت و گو با خبرنگار گروه علم و آموزش مجله خبری انرژی و نفت، با بیان اینکه حدود سه سال است در پارک فناوری پردیس مستقر هستند، هدف این شرکت فناور را ارائه خدمات در زمینه فن‌آوری محصولات نوین و دانش بنیان با فناوری بالا و مهندسی در زمینه پروسه های فرآورده های مرتبط در صنایع بالادستی و پایین دستی و ارائه راه حل های دانشی در حوزه صنعت فولاد، نفت و گاز و مدیریت عناصر تأثیرگذار زنجیره ارزش صنعت، در راستای ارزش آفرینی برای ذینفعان عنوان کرد.

محمدحسین هوشدار در خصوص نوع محصول تولیدی این شرکت فناور گفت: ما تولیدکننده مواد اولیه سوپرآلیاژها CRA (فولادهای ضدزنگ آستنیتی سری ۳۰۰) یا همان فلزات مقاوم به خوردگی هستیم به طوری که این آلیاژها با تکنولوژی متفاوت و صرفه جویی بیشتر نسبت به نمونه‌های خارجی تولید می شود.

وی در خصوص نحوه تولید این مواد توضیح داد: عمدتا این مواد را از قراضه آهن آلات و استنلس استیل و عناصر آلیاژی به دست می آوریم؛ این مواد را ذوب کرده و طبق آنالیز مورد نظر تصفیه و پایش می کنیم.

هوشدار در توضیح بیشتری اظهار داشت: در جاهای مختلف مواد برگشتی از جمله مصارف صنایع فولاد و ذوب محسوب می شوند. این مواد هم جزو آن مواد هستند و به عنوان مثال مواد اولیه آهن اسفنجی را ذوب می کنیم و عناصر آلیاژی نیکل و کروم و دیگر ترکیبات مورد نیاز را اضافه می کنیم که می شود استنلس استیلی که مورد نظر ماست.

این فعال حوزه فناوری در ادامه اضافه کرد: مواد اولیه مورد نظر را به شکل شمش یا پلیت برای صنایع ریخته‌گری و فرم‌دهی گرم و صنایع مشابه ارسال می شود. سپس فرآیند نورد و کشش روی آن انجام می شود.

وی در خصوص دستگاه و فناوری که روی این مواد از آن استفاده شده است، گفت: این فناوری تحت عنوان ذوب القایی یا کوره های القایی به وجود می آید که تحت پوشش مواد سرباره ذوب و ریخته‌گری می شود و تحت گاز محافظ سرباره استفاده می شوند. (ترکیبات سرباره ترکیباتی اکسیدی هستند که ما از اینها استفاده می کنیم).

مواد اولیه سوپرآلیاژها CRA جزو اقلام ۱۰ گانه استراتژیک و تحریمی صنعت نفت

این مهندس متالورژی در ادامه در خصوص اینکه این مواد در چه حوزه هایی کاربرد دارند نیز توضیح داد: این مواد در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، نیروگاهی و مواد غذایی بکار می روند. مواد اولیه ای که تولید می کنیم برای برخی شرکت های پایین دستی ارسال می شود که آنها نیز با انجام فرآیندهایی آن را تبدیل به لوله، ورق و فیلرهای جوشکاری می کنند.

هوشدار با بیان اینکه معمولاً لوله‌های مرتبط با گاز ترش به مرور زمان دچار خوردگی می شوند، افزود: مواد بکاررفته در لوله‌های مورد استفاده در چاه های نفت و گاز در محیط های خورنده باید از استحکام بالایی برخوردار باشند؛ با استفاده از این مواد، لوله‌های با استحکام بالا تولید می شود که از نظر مقاومت و کیفیت با نمونه خارجی برابری می کند.

وی اظهار داشت: بعضی ها مصارفشان عمومی‌تر و ارزان‌تر و برخی اختصاصی‌تر و گران‌تر است؛ به طوری که در چاه های نفت که از گاز ترش برخودار است، به طور اختصاصی‌تر استفاده می شود. یعنی برای حفاری چاه های نفت و گاز در محیط های خورنده این لوله ها کاربرد دارد.

مدیرعامل شرکت فناور توسعه فناوری مواد و انرژی آراد در عین حال با اشاره به اینکه، عمده مواد تولیدی این شرکت توسط صنایع نفت و گاز استفاده می شود، ادامه داد: مطابق با راهبردها و رویکردهای وزارت نفت و وزارت نیرو این دسته از مواد جزو اقلام ۱۰ گانه استراتژیک صنعت نفت محسوب می شود که توسط کشورهای غربی تحت تحریم شدید هستند.

وی در توضیح بیشتری در خصوص مواد تولیدی این شرکت فناور گفت: از این لوله ها بیشتر هنگامی که چاه نفت حفاری می شود، استفاده می شود. فرض کنید در مناطق نفت خیر مکانی در عمق دو هزار متری دارای نفت است، حالا هنگامی که می خواهند برای دستیابی به این نفت چاه حفر کنند، باید از لوله های ضخیم و ضدخورندگی و ضدزنگ استفاده کنند که استحکام و مقاومت آن در حد استاندارد IPI باشد.

هوشدار در خصوص اینکه پیشتر این مواد از کدام کشورها تهیه می شد نیز گفت: این مواد قبلا از کشورهای مختلف اروپایی تهیه می شد و بعدها از چین وارد کردند و به دلیل قیمت بالا و محدودیت های موجود تامین این مواد برای شرکت نفت با مشکل مواجه شده بود.

تولید مواد اولیه مورد نیاز کارخانه‌های لوله‌سازی با ۵۰ درصد قیمت خارجی

این دکتری حرفه ای مدیریت کسب و کار همچنین در خصوص قیمت وارداتی مواد اولیه سوپرآلیاژها CRA بومی سازی شده نیز توضیح داد: قیمت این مواد بسته به کیفیت و تیپ موادی که استفاده می شود، کیلویی حدودا ۶۰ تا ۸۰ یورو است.

هوشدار در خصوص اینکه مواد اولیه به کدام صنایع تولید می شوند، گفت: این مواد به کارخانه های پایین دستی نفت و گاز همچون کارخانه لوله اسفراین، لوله دقیق فرج پرند یا صنایع فولاد که می توانند نورد، ریخته‌گری و فرم‌دهی کنند به صورت گرم که به آن «هات فرمینگ» نیز گفته می شود، ارسال می شود.

وی در خصوص میزان تولید سالیانه مواد اولیه سوپرآلیاژها CRA نیز اظهار کرد: هدفی که ما برای خود تعریف کرده ایم ۴۰ هزار تُن در سال است اما در حال حاضر به پیک سه هزار تُن در سال رسیده ایم.

این مهندس متالورژی همچنین در خصوص دستگاه مورد استفاده برای تولید این مواد نیز گفت: این دستگاه دارای مشابه خارجی است و سه سال پیش توسط همکاران ما در پژوهشگاه مواد و انرژی وزارت علوم بومی سازی شده است.

وی با اشاره به اینکه، این شرکت فناور هم اکنون دارای یکسری امکانات و تجهیزات آزمایشگاهی است، افزود: شرکت ما دارای یک کوره کوچک در مقیاس آزمایشگاهی است و برای انجام کار در مقیاس بالاتر از امکانات بیرون استفاده می کنیم و در حال حاضر این امکان وجود دارد که سه هزار تن در سال را به ۴۰ هزار تن در سال برسانیم که در حال حاضر پیگیر راه اندازی کارخانه آن در زرندیه ساوه هستیم که تاکنون ۴۸ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است.

هوشدار درخصوص دستگاهی که پژوهشگاه در اختیار آنها قرار داده است نیز گفت: این دستگاه را پژوهشگاه مواد و انرژی بومی سازی کرده است و ما در دانشگاه علم و صنعت، پارک و فناوری و پردیس و پژوهشگاه مواد و انرژی دارای مرکز نوآوری هستیم و از ایده های نوآورانه و توان و قابلیت های موجود در این مراکز علمی بهره می گیریم.

وی افزود: مراکز نوآوری ما نیازهای صنعت را شناسایی می کنند و ما نیاز خودمان را در سال ۱۳۹۶ اعلام کرده بودیم و دستگاه سال ۱۳۹۷ راه اندازی شد البته پیش از ما نیز برای صنایع مختلف نیازهای مشابهی به پژوهشگاه مواد و انرژی وزارت علوم اعلام کرده بودند مثل سوپر آلیاژها و ما خودمان دو سال جلوتر در زمینه سوپرآلیاژ N۱۵۵ این نیاز را داشتیم برای اینکه نمی توانستیم مواد اولیه اش را وارد کنیم.

در مرحله دریافت تاییدیه و اخذ استاندارهای کیفی محصول هستیم

این فعال حوزه دانش بنیان در خصوص اینکه آیا صنایع نفت از محصول بومی‌سازی شده استقبال کرده اند یا اینکه همچون قبل واردات می کنند، اظهار داشت: به دلیل اینکه محصول ما جدید است، با کارشناسان واحد مهندسی نفت به عنوان مصرف کننده نهایی مذاکراتی داشته ایم که آنها یکسری مجوزها و استانداردها از ما درخواست کرده اند که از کشورهایی مورد نظر یا کشورهای همسایه در حال پیگیری است. 

هوشدار درخصوص اینکه آلیاژهای ضدزنگ و مقاوم CRA از نظر کیفیت چقدر با نوع خارجی آن تفاوت دارند، گفت: یکسری استانداردها همچون خواص شیمیایی و فیزیکی یا مکانیکی را رعایت کرده ایم و طبق آزمایش هایی که در پژوهشکده رازی، دانشگاه علم و صنعت و همچنین پژوهشگاه مواد و انرژی انجام دادیم، خصوصیات مورد نظر را پوشش می دهند.

وی با بیان اینکه علاوه بر صنعت گاز و لوله‌های حفاری، صنایع نفت، صنایع موادغذایی، صنایع انرژی، خودرو، نیروگاه‌ها و مبدل‌ها می‌توانند از این آلیاژها بهره ببرند، افزود: مقاومت در برابر خوردگی و حفظ خواص مکانیکی و شیمیایی در محیط‌های خورنده حاوی گوگرد مثل چاه‌های نفت حاوی گاز ترش مطابق با استاندارد API، صرفه جویی در خروج ارز، صادرات و ارزآوری، صرفه جویی در مصرف انرژی و همچنین بازیافت محصولات و قطعات صنعتی و فولادی را به دنبال خواهد داشت.

نخبگان حوزه پژوهش برای رفع مسائل کشور نیازمند حمایت جدی‌تر هستند

این دکتری مدیریت حرفه ای کسب و کار همچنین یادآور شد: کشور حدود ۴۰ هزار تن به این محصول نیاز دارد و ما توانایی تولید آن را داریم. در حال حاضر با یک کارخانه، قراردادی برای تولید و تامین لوله‌های نفت و گاز منعقد کرده ایم.

هوشدار همچنین در خصوص بازارهای صادراتی آلیاژهای ضدزنگ و مقاوم CRA نیز تصریح کرد: بسیاری از کشورهای همسایه از جمله عراق، ارمنستان، افغانستان و آذربایجان مخاطب صادراتی محسوب می شوند.

وی با اشاره به اشتغالزایی ۵۰ نفری توسط این شرکت فناور در سه سایت این شرکت در خصوص دغدغه های خود نیز بیان کرد: درد همه تولیدکنندگان و تامین کنندگان این است که باید محققان واقعی که در راستای رفع مسائل اساسی کشور فعالیت می کنند، توجه بیشتر و جدی تری شود.