پوست‌ اندازی چاه‌های کشاورزی از گازوئیل به خورشید

به گزارش خبرنگار اقتصادی مجله خبری انرژی و نفت، بر اساس برآوردهای وزارت نیرو بیش از یک میلیون حلقه چاه آب در کشور وجود دارد که بخش اعظم منابع آب سفره های زیرزمینی از طریق آنها استخراج می شود که در این میان سهم بخش کشاورزی بیش از ۴۰۰ هزار حلقه برآورد می شود که از این تعداد ۲۲۰ هزار چاه، برقی است که ۷۷ درصد آب مصرفی کشاورزان را استخراج می کند.

پیش از آن انرژی مورد نیاز برای استخراج آب از چاههای کشاورزی از طریق گازوئیل تامین می شد اما در سال ۱۳۸۰ ‌قانون تسهیل برقی کردن چاههای کشاورزی به تصویب رسید و در سال ۹۳ نیز شورای اقتصاد طرحی را برای جایگزینی برق (برق شبکه سراسری یا برق حاصل از انرژی‌های تجدیدپذیر نظیر انرژی بادی یا خورشیدی یا مولد های گازسوز) به‌ جای گازوییل مصرفی در پمپاژ آب چاه‌های کشاورزی) به تصویب رساند که باعث بهبود شرایط اقتصادی و زیست محیطی در مزارع کشور شود.

اما دیری نپایید که مصرف برق در بخش کشاورزی رو به افزایش نهاد و کشاورزان به دلیل آنکه آگاهی کافی را از نحوه مصرف بهینه برق نداشتند، به صورت ۲۴ ساعته برق پمپاژها را روشن می گذاشتند در نتیجه اینکه بار دیگر متولیان بخش انرژی به فکر افتادند تا انرژی مورد نیاز این بخش را از طریق انرژی های تجدیدپذیر از جمله انرژی خورشیدی تامین کنند.

رتبه سوم کشاورزی در مصرف برق کشور

آمارهای صنعت برق از وجود بیش از ۵۲۳ هزار مشترک در بخش کشاورزی حکایت دارد که ۱.۳ درصد از کل مشترکان برق در کشور را در بر می‌گیرد اما نزدیک ۱۵ درصد از مصرف برق در ایران را به خود اختصاص می‌دهد و در رتبه سوم مصرف برق قرار دارد.

در همین رابطه مدیرکل سامانه‌های مقیاس کوچک سازمان انرژی های تجدیدپذیر و بهره وری برق(ساتبا) از طرحی خبر داده است که با اجرایی شدن آن هم می‌توان چالش‌های مربوط به تأمین برق چاه‌های کشاورزی و دامپروری‌ در فصل تابستان را رفع کرد و هم سبب توسعه مزرعه های خورشیدی در کشور شد.

جعفر محمدنژاد سیگارودی گفت: بر اساس طرح جدید وزارت نیرو برای توسعه نیروگاه های تجدیدپذیر در بخش کشاورزی، مالکان چاه‌های کشاورزی در صورت احداث و بهره برداری از نیروگاه تجدیدپذیر با ظرفیت نامی برابر با ۸۰ درصد دیماند انشعاب خود، در ساعات محدودیت بار در ایام گرم سال (از ابتدای خرداد تا پایان شهریور) از شمول برنامه‌های مدیریت بار خارج می شوند و در هشت ماه سال می توانند برق تولیدی نیروگاه‌های را به صورت تضمینی به ساتبا و یا از طریق بورس انرژی به فروش برسانند.

وی با تاکید بر اقتصادی بودن سرمایه‌گذاری در ساخت نیروگاه‌های بخش کشاورزی افزود: سرمایه‌گذاران با اجرای این طرح ظرف سه سال، بازگشت سرمایه خواهند داشت؛ کشاورزان علاوه بر رفع محدودیت برق، می‌توانند در ۸ ماه باقی‌مانده سال، برق مازاد خود را به تابلوی برق سبز بورس انرژی عرضه کنند و درآمدزایی داشته باشند.

تفاهم جهادکشاورزی و نیرو برای پیشبرد طرح

تغییر تامین برق چاه‌های آب کشاورزی از شبکه برق سراسری به انرژی خورشیدی، آبان ماه نیز مورد رایزنی وزارتخانه های نیرو و جهاد کشاورزی قرار گرفت و هر دو بر ضرورت تأمین برق چاه‌ها و تلمبه‌های آب کشاورزی از طریق احداث نیروگاه‌های انرژی خورشیدی تاکید کردند.

در این جلسه مقرر شد به منظور تسریع در روند اجرای این موضوع، مجری طرح برق‌دار کردن چاه‌ها و تلمبه‌های آب کشاورزی سازمان ساتبا معرفی شود و ساتبا جهت تأمین منابع مالی برای سپرده‌گذاری در بانک‌های عامل به منظور اعطای تسهیلات کم‌بهره به متقاضیان احداث سامانه‌های فتوولتاییک از طریق سازمان برنامه و بودجه، در اسرع وقت پیگیری‌های لازم را انجام دهد.

مزیت‌های اقتصادی برق خورشیدی برای کشاورزان

مدیرکل سامانه‌های مقیاس کوچک ساتبا درباره مزایای سرمایه‌گذاری در ساخت نیروگاه های تجدیدپذیر در بخش کشاورزی می گوید: این طرح به گونه‌ای طراحی شده که برق تولیدی نیروگاه‌ها به طور کامل جایگزین محدودیت‌های ناشی از قطع برق شود، بنابراین کشاورزان می‌توانند با عقد قراردادهای تهاتر برق، از قطع انشعاب خود جلوگیری کنند؛ وزارت نیرو نیز متعهد شده ضمن تضمین قطع نشدن برق بخش کشاورزی، تعرفه‌های تشویقی برای تولید برق تجدیدپذیر در اختیار کشاورزان قرار دهد.

محمدنژاد سیگارودی، یکی از چالش‌های اصلی در اجرای این طرح را مسئله زمین دانست و خاطرنشان کرد: سامانه ملی مجوزها زمین‌های کشاورزی را برای احداث نیروگاه تایید نمی‌کند و برای حل این مشکل، نیازمند همکاری وزارت جهاد کشاورزی و منابع طبیعی هستیم که زمین‌های مناسب برای احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر به صورت تجمیعی معرفی کنند تا ضمن جلوگیری از تغییر کاربری اراضی کشاورزی، برق مورد نیاز بخش کشاورزی و دامپروری، بدون محدودیت تامین شود.

وی با اشاره به مدل‌های بین‌المللی ساخت مزارع خورشیدی در دنیا، خاطرنشان کرد: در این مدل، کشاورزان می‌توانند زیر پنل‌های خورشیدی، گیاهان دارویی یا صنعتی با نیاز آبی کم بکارند که بکارگیری این روش باعث استفاده بهینه از زمین همزمان با تولید برق می ‌شود.

محمدنژاد سیگارودی به اجرای موفق این طرح در خراسان رضوی اشاره کرد و گفت: در این استان، نیروگاه‌های خورشیدی روی زمین‌های کشاورزی احداث شده که در نتیجه این امر برق چاه‌های کشاورزی در تابستان امسال قطع نشده است؛ این تجربه موفق می‌تواند در سایر استان‌ها نیز تکرار شود، برای این منظور شرکت‌های پیمانکار تأیید صلاحیت‌شده در ساتبا آماده اجرای این پروژه‌ها در سراسر کشور هستند.

وی از کشاورزان خواست برای اجرای این طرح به شرکت‌های توزیع برق مراجعه کنند و در عین حال با ابراز امیدواری برای همکاری وزارت جهادکشاورزی در معرفی زمین‌های مناسب همکاری کند، اظهار داشت: هدف این طرح این است که با ترکیب تولید برق و کشاورزی، ضمن رفع مشکلات تأمین برق، از زمین‌های کشاورزی بهینه استفاده شود.