گران شدن بنزین، شایعه‌سازی منتقدان دولت و بی‌اعتنایی مردم

به گزارش مجله خبری انرژی و نفت، یک سال از عمر دولت سیزدهم می‌گذرد. در این مدت منتقدان دولت بیکار نبودند و هر روز شایعه‌ای را بر سر زبان‌ها انداختند. در این میان اما با توجه به حساسیت جامعه به قیمت بنزین و احتمال واکنش‌های احتمالی در این زمینه، قیمت بنزین در راس شایعه‌سازی علیه دولت سیزدهم قرار گرفت تا آنجا که تقریبا هر هفته شایعه‌ای مبنی بر افزایش قیمت بنزین در فضای مجازی و فراتر از آن برخی رسانه‌های رسمی پخش می‌شد.

شایعاتی که هر بار با شدت بیشتری تکذیب شده اما همچنان وسیله خوبی برای دور کردن افکار عمومی از دستاوردهای دولت سیزدهم به شمار می‌رود.

سال گذشته و درست چند هفته بعد از آنکه وزرای دولت سیزدهم از مجلس رای اعتماد گرفتند، اولین شایعه افزایش قیمت بنزین بر سر زبان‌ها افتاد. نزدیکی به آبان ماه و خاطرات تلخی که با پنهانکاری دولت روحانی بر سر بازگشت سهمیه بنزین و رشد ۳ برابر قیمت بنزین وجود داشت، باعث شده بود تا هر شایعه‌ای درباره بنزین به سرخط بحث‌ها در جامعه تبدیل شود.

حمله سایبری به جایگاه‌های سوخت؛ تیری که به سنگ خورد

در آن زمان البته موضوع افزایش ناگهانی قیمت بنزین مطرح نبود و صحبت از گران‌شدن بنزین در بودجه ۱۴۰۱ عنوان می‌شد.

موضوعی که از سوی مقامات وزارت نفت در همان زمان به شدت تکذیب شد و اعلام شد که دولت برنامه‌ای برای افزایش قیمت بنزین ندارد.

اما به فاصله تنها چند روز، موضوع دیگری زمینه را برای داغ شدن بازار شایعات ایجاد کرد. حمله سایبری به جایگاه‌های بنزین و ازدسترس خارج شدن چند ساعته این جایگاه‌ها در ۴ آبان ماه سال گذشته، باعث شد تا برخی این اتفاق را در ساعات اول به تغییر در سهمیه‌بندی و افزایش قیمت بنزین ربط دهند.

با این حال با واکنش به موقع وزرای نفت و کشور و تکذیب افزایش قیمت بنزین، هیچ واکنش اجتماعی رخ نداد. حضور رئیس‌جمهور نیز در وزات نفت و اختصاص سهمیه جبرانی برای کارت‌های سوخت این اطمینان را در مردم ایجاد کرد که دولت سیزدهم دیگر به دنبال تصمیمات ناگهانی و پنهانکاری نیست.

این در حالی بود که دشمن این حمله سایبری را درست در آبان ماه و با هدف ایجاد ناآرامی‌های اجتماعی در کشور دنبال کرده بود اما با ایجاد اعتماد بین مردم از سوی دولت سیزدهم، تیر دشمن به سنگ خورد.

دولت سیزدهم اهل اخبار تلخ صبح جمعه‌ای نیست

تنها یک ماه بعد دوباره شایعات بنزین شدت گرفت. آذرماه و همزمان با ابلاغ آیین‌نامه اجرای طرح آزمایشی اختصاص بنزین به هر کد ملی به جای کارت سوخت در کیش، دوباره بحث گرانی بنزین در فضای مجازی داغ شد.

برخی این طرح را پیش‌زمینه‌ای برای قیمت‌گذاری جدید بنزین اعلام می‌کردند. در آن زمان، سخنگوی دولت تاکید کرد که دولت سیزدهم اهل تصمیمات یکشبه نیست و گرانی بنزین به شدت تکذیب می‌شود.

شایعات حول محور نامه معاون اقتصادی رئیس جمهوری تا چند روز ادامه داشت تا آنجا که در دی ماه، علی بهادری جهرمی تاکید کرد که دولت سیزدهم اهل تصمیم‌های یک‌شبه یا اخبار تلخ صبح جمعه‌ای نیست و حتی در صورت اجرای طرح بازتوزیع یارانه بنزین، قیمت بنزین تغییری نخواهد داشت.

با وجود تکذیب‌های دولت سیزدهم در خصوص افزایش قیمت بنزین، اما بی‌اعتمادی مردم به دولت روحانی در خصوص افزایش ناگهانی بنزین در آبان ۹۸، هر شایعه‌ای در خصوص بنزین را به سرعت داغ می‌کرد.

شایعاتی که در نهایت باعث شد تا رئیس‌جمهور نیز به آنها ورود کند. سید ابراهیم رئیسی در دی ماه سال گذشته اعلام کرد که دولت برنامه‌ای برای افزایش قیمت بنزین ندارد و تنها هدفش بازتوزیع عادلانه یارانه بنزین در کشور است.

با این تکذیب‌ها اگرچه سال ۱۴۰۰ به پایان رسید اما شایعه‌های بنزینی تمام نشد. این در حالی بود که مجوز افزایش قیمت بنزین در تبصره ۱۴ قانون بودجه ۱۴۰۱ وجود نداشت.

بازار داغ شایعات بنزینی در تابستان

آغاز سال ۱۴۰۱ نیز با شایعات بنزین همراه شد. با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و طرح جدید دولت برای عادلانه‌سازی نظام توزیع یارانه‌ها دوباره موضوع گرانی بنزین مطرح شد.

با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی، قیمت برخی کالاها افزایش پیدا کرد. با این حال رئیس‌جمهور در همان زمان تاکید کرد که قرار نیست قیمت نان، بنزین و دارو افزایش پیدا کند. وزیر نفت نیز گفت که دولت هیچ برنامه‌ای برای افزایش قیمت بنزین ندارد.

با این حال تا مدت‌ها، بحث افزایش قیمت بنزین در راستای طرح جدید دولت برای عادلانه‌سازی نظام توزیع یارانه‌ها مطرح بود. به فاصله چند روز دوباره شایعه چند نرخی شدن بنزین در فضای مجازی دست به دست می‌چرخید اما این بار نیز تکذیب شد.

با ادامه این روند، منتقدان دولت سیزدهم دست به ابتکار دیگری زدند و به جای مطرح‌ کردن افزایش قیمت بنزین، از جمع‌ کردن کارت سوخت جایگاه‌داران سخن به میان آوردند و آن را نشانه تصمیم قریب‌الوقوع برای گران کردن بنزین قلمداد کردند.

این در شرایطی بود که پیش از این نیز کارت سوخت جایگاه‌داران در برخی استان‌های مرزی محدود شده بود تا جلوی قاچاق گرفته شود و این م وضوع در سایر بخش‌های کشور اصلا موضوعیت نداشت. برخی با استناد به همین شایعه دوباره بر طبل افزایش قیمت بنزین کوبیدند که این بار نیز رهاوردی جز تکذیب به همراه نداشت.

استفاده از راهکار غیرقیمتی برای جلوگیری از قاچاق سوخت

شهریورماه، افزایش قاچاق بنزین با توجه به اختلاف قیمت تا ۴۰ برابری با کشورهای همسایه اما باعث شد تا دولت به فکر راهکاری غیرقیمتی برای کنترل آن بیفتد. بر این اساس، دولت بدون آنکه به سهمیه‌های ۶۰ لیتر بنزین یارانه‌ای را دست بزند، سهمیه بنزین آزاد در کارت‌های سوخت شخصی را کاهش داد.

این کاهش در حالی اتفاق افتاد که تا پیش از این تقریبا اکثر مردم از وجود سهمیه ۳ هزار تومانی در کارت‌های سوخت شخصی خود خبر نداشتند زیرا همواره برای دریافت بنزین ۳ هزار تومانی، از کارت سوخت جایگاه‌ها استفاده می‌کردند.

در حال حاضر نیز تغییری در سوخت‌گیری با کارت جایگاه‌داران وجود ندارد و در صورت اتمام سهمیه بنزین  یارانه‌ای و آزاد در کارت‌های سوخت می‌توان از کارت جایگاه‌داران استفاده کرد.

با این حال کاهش این سهمیه دستاویز جدید برای شایعات بنزین بود. جنجال رسانه‌ای به دنبال این تصمیم دولت باعث شد تا تکذیبیه‌ها منتشر و تاکید شود که قرار نیست قیمت بنزین در سال جاری افزایش داشته باشد.

این در شرایطی بود که موضوع کاهش سهمیه آزاد کارت‌های سوخت شخصی از ۲۵۰ لیتر به ۱۵۰ لیتر حسب پایش و کنترل مصرف از سوی صاحبان خودرو و به منظور جلوگیری از سوءاستفاده احتمالی از آن جهت عرضه خارج از شبکه صورت گرفته و ارتباطی با شایعاتی در مورد کمبود بنزین یا زمینه‌سازی برای افزایش قیمت آن ندارد.

 بدیهی است به منظور رفاه حال مصرف کنندگانی که ماهانه بیش از مقدار تخصیص یافته بنزین آزاد در کارت سوخت، نیاز دارند، امکان استفاده از کارت سوخت جایگاه‌داران فراهم است.

آنچه تاکنون بارها بر آن تاکید شده این است که در حال حاضر دولت برنامه‌ای برای افزایش قیمت بنزین ندارد و انتشار شایعات و برخی قیمت‌هایی که در رسانه‌ها انتشار می‌یابد صرفا حدسیات و سناریوسازی در این زمینه و عاری از حقیقت است.

نکته مهم دیگر این است که اکنون هر خودروی بنزینی در کشور در هر ماه ۶۰ لیتر سهمیه بنزین یارانه‌ای ۱۵۰۰ تومانی و ۱۵۰ لیتر سهمیه بنزین ۳ هزار تومانی دریافت می‌کند. با توجه به پیمایش ۱۰۰ کیلومتر با ۱۰ لیتر بنزین برای خودروهای داخلی، با همین میزان بنزین در کارت سوخت خودروها، امکان پیمایشی بیش از ۲ هزار کیلومتر در هر ماه وجود دارد. بنابراین حتی بدون استفاده از کارت سوخت جایگاه‌داران، اغلب مردم با کمبود سهمیه بنزین روبه‌رو نخواهند بود.

با این حال و با وجود تکذیب چندین باره افزایش قیمت بنزین در سال جاری، اما منتقدان از این موضوع برای فشار بر دولت استفاده می‌کنند.

تکذیب چندباره گرانی بنزین

این در شرایطی است که به گفته جلیل سالاری، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، تغییری در قیمت وجود ندارد و بنزین سهمیه‌ای ۱۵۰۰ و بنزین آزاد ۳ هزار تومان است. قیمت بنزین در تبصره ۱۴ قانون بودجه مشخص شده و هر ماه نیز در کارت‌های سوخت شارژ می‌شود و روال سوخت‌گیری مانند گذشته ادامه دارد.

همچنین  احمد وحیدی، وزیر کشور نیز در روزهای اخیر در واکنش به اینکه عده‌ای ‌شایعه گرانی بنزین یا کاهش سهمیه‌ها را در جامعه مطرح می‌کنند، اظهار کرد: به‌هیچ‌وجه تغییری در سهمیه بنزین و قیمت بنزین رخ نخواهد داد و مردم خیالشان راحت باشد.

وی با بیان اینکه سهمیه دوم بنزین هم به طور کامل برقرار است و مشکلی از این بابت وجود ندارد، گفت: متأسفانه عده‌ای در کشور شایعه گرانی بنزین یا کاهش سهمیه بنزین ۱۵۰۰ تومانی را مطرح می‌کنند که بنده این شایعه‌ها را تکذیب می‌کنم.

شایعه گرانی بنزین که در یک سال گذشته در دولت سیزدهم همواره مورد استفاده منتقدان دولت قرار گرفته، اگرچه هربار تکذیب شده اما با توجه به حساسیت موجود در خصوص بنزین و آثار اجتماعی آن، بازهم مورد استفاده آنها برای فشار بر دولت سیزدهم قرار خواهد گرفت.

موضوعی که با دامن ‌زدن برخی رسانه‌های رسمی در کنار فضای مجازی تنها تکذیبیه‌هایی را به دنبال خواهد داشت زیرا دولت همواره تاکید کرده که برنامه‌ای برای افزایش قیمت بنزین ندارد.

نتیجه عملکرد منتقدان دولت در یک سال اخیر در دامن زدن به شایعات بنزینی این بوده که مردم به شایعات بی توجهند و اتفاقا تکذیبیه‌های دولت را قبول کردند چون اگر ادعای منتقدان درباره گرانی بنزین را باور کرده بودند طبیعتا تورم انتظاری بالا می رفت. در حالی که در دو ماه اخیر به شدت تورم ماهانه پایین آمده در حالی که با توجه به حساسیت جامعه و اقتصاد ایران به قیمت بنزین قطعا اگر ادعای منتقدان دولت درست بود الان باید برعکس می بود.