تحول در صنعت نفت و گاز؛ از افزایش ۶۰درصدی تولید تا رشد ۴۰۰درصدی صادرات نفت

به گزارش خبرنگار اقتصادی مجله خبری انرژی و نفت، یکی از میراث دولت سیزدهم با فرماندهی آیت الله سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور شهید ایران، تغییر رویکرد در فروش نفت است؛ چنانچه تاکتیک فروش نفت به سمت بازارسازی نفت تغییر کرد و هم اکنون نیز طبق آمار منابع بین‌المللی صادرات نفت ایران به بیش از ۱.۵ میلیون بشکه در روز رسیده است.

این موضوع سبب افزایش درآمدهای کشور شده و طبق آخرین آمار گمرک ایران توانست درآمدهای خود را به بیش از ۳۶ میلیارد دلار در سال از طریق فروش نفت برساند و بیشترین رشد اقتصادی کشور نیز مربوط به بخش صنعت نفت و گاز باشد.

طبق گزارش فایننشال تایمز، تهران در سه ماه نخست سال جاری میلادی به طور متوسط ۱.۵۶ میلیون بشکه در روز نفت فروخته است که تقریباً تمام آن به چین و بالاترین سطح از سه‌ماهه سوم سال ۲۰۱۸ است. رئیس خدمات ریسک ژئوپلیتیک در گروه انرژی راپیدان در ایالات متحده نیز گفته است که ایرانی‌ها هنر دور زدن تحریم‌ها را به دست آورده‌اند.

جواد اوجی وزیر نفت دولت سیزدهم نیز در این باره گفت: در دولت سیزدهم، تولید نفت خام ایران بیش از ۶۰درصد رشد کرد و صادرات آن به‌شدت افزایش یافت. صادرات نفت ایران امروز به بالاترین مقدار از سال ۹۷ تاکنون رسید و این افزایش صادرات با کمترین تخفیف‌ها انجام می‌شود؛ همچنین طبق آخرین آمار وزارت نفت نیز تولید نفت ایران حدود ۳ میلیون ۶۰۰ هزار بشکه در روز بوده است.

جمع‌آوری گازهای مشعل

یکی از دیگر از موفقیت‌های دولت سیزدهم تعیین تکلیف گازهای مشعل (فلر) بود؛ چنانچه هوشنگ فلاحتیان معاون وزیر نفت در امور برنامه‌ریزی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی مجله خبری انرژی و نفت با اشاره به اقدامات وزارت نفت دولت سیزدهم در جمع‌آوری گازهای همراه، اظهار داشت: تا قبل از سال ۱۴۰۱، روزانه ۱.۴ میلیون مترمکعب گاز همراه (فلر) جمع‌آوری شد و تا پایان سال ۱۴۰۱ نیز ۸.۲ میلیون مترمکعب و در سال ۱۴۰۲ نیز میزان جمع‌آوری این گازها حدود ۱۵ تا ۱۸ میلیون متر مکعب بوده است.

وی افزود: حدود ۲۵ میلیون متر مکعب از ۴۰ میلیون متر مکعب گاز همراه را جمع‌آوری کرده‌ایم و تا پایان امسال نیز این میزان ۱۵ میلیون متر مکعب بیشتر خواهد شد؛ هرچند در گذشته عقب‌ماندگی داشتیم، اما هدف‌گذاری این است که تا پایان ۱۴۰۴ عمده این گازها را جمع‌آوری کنیم. فقط حدود ۱۰ درصد از این گازها برای ایمنی پالایشگاه‌ها باقی خواهد ماند.

حضور ایران در پالایشگاه‌های فراسرزمینی

دولت سیزدهم برای نخستین بار به موضوع حضور و سهامداری در پالایشگاه‌های فراسرزمینی ورود کرد تا بدین ترتیب ایران پالایشگاه‌هایی در خارج از کشور داشته باشد که نفت خود را به آنها صادر می‌کند. این موضوع باعث می‌شود که آسیب‌پذیری صادرات نفت ایران در شرایط تحریمی کاهش یابد.

حضور در پالایشگاه‌های فراسرزمینی علاوه بر فروش نفت خام، منجر به صادرات خدمات فنی و مهندسی ایران نیز می‌شود. به بیان دیگر ایران با تعمیرات پالایشگاه‌های خارجی و احیای ظرفیت آنها، ابتدا تجهیزات و سپس نفت خود را به آن کشور می‌فروشد. ایران با فراهم شدن شرایطی، در سود پالایشی نفت نیز سهیم خواهد بود.

پالایشگاه ال‌پالیتو در ونزوئلا، نخستین پالایشگاه فراسرزمینی بود که ایران در آن حضور پیدا کرد. مجموع ظرفیت پالایشی ونزوئلا ۱.۳ میلیون بشکه است و ایران در گام اول بازسازی و نوسازی پالایشگاه ۱۴۰ هزار بشکه‌ای ال‌پالیتو را برعهده گرفت. پیشرفت فیزیکی این طرح حدود ۸۷ درصد است.

ایجاد بازار پایدار برای صادرات نفت ایران

پیش از این علی شاهوردی، مدیر هماهنگی پالایشگاه حمص سوریه در گفت‌وگو با مجله خبری انرژی و نفت، درباره حضور ایران در پالایشگاه‌های فراسرزمینی گفته بود: در ابتدا برای ورود به پالایشگاه‌های فراسرزمینی، پالایشگاه‌های ونزوئلا شامل «آموا» و «کاردو» با ظرفیت ۶۵۰ هزار بشکه، پالایشگاه پورتو لا کروز با ظرفیت با ۲۲۰ هزار بشکه و پالایشگاه ال‌پالیتو با مجموع ظرفیت ۱ میلیون ۳۵۰ هزار بشکه‌ای را بررسی کردیم.

وی افزود: پس از آن تصمیم گرفتیم که با یک پالایشگاه کوچک شروع کنیم و آن را به عنوان پایلوت در نظر بگیریم. سپس فهرست قطعات آن را مشخص کرده و با طرف ونزوئلایی قراردادی را مبنی بر مقدار و کیفیت قطعات منعقد کردیم.

مدیر هماهنگی پالایشگاه حمص سوریه گفت: مقرر شد ۲میلیون کالا را به ال‌پالیتو صادر کنیم و ظرفیت پالایشگاه را در قدم اول از ۲۰ هزار بشکه به ۸۰ هزار بشکه افزایش دادیم و در حال حاضر نیز بیش از ۸۷ درصد از کالاها را به ونزوئلا ارسال کرده‌ایم و تا نیمه دوم ماه آینده نیز مابقی کالاها ارسال خواهد شد.

شاهوردی درباره تمایل دیگر پالایشگاه‌های این کشور و دیگر کشور در جهت همکاری با ایران گفت: پالایشگاه‌های دیگر نظیر کاردون نیز مایل به همکاری هستند و هم اکنون در حال بررسی ظرفیت مورد استفاده آن‌ها هستیم. از کشورهای دیگر نظیر نیکاراگوئه، کوبا، کشورهای آسیای میانی، آفریقای جنوبی و سوریه نیز درخواست همکاری داریم؛ اما گزینه قطعی بعدی در جهت ورود، پالایشگاه حمص سوریه بوده که در حال بستن قرارداد مشابهی همانند ال‌پالیتو سوریه هستیم.

شاهوردی افزایش ظرفیت و تعمیرات اساسی پالایشگاه حمص سوریه اظهار داشت: با تکمیل پالایشگاه ال‌پالیتو ۱۲۰ هزار بشکه و پالایشگاه حمص ۱۴۰ هزار بشکه نفت خام را آماده صادرات خواهیم داشت؛ لذا در مجموع ۲۶۰ هزار بشکه صادرات نفت خام پایدار خواهیم داشت. پس از تکمیل پالایشگاه حمص، به پالایشگاه بانیانس سوریه ورود خواهیم کرد.

به سرانجام رساندن طرح فشار افزایی

قراردادهای اجرایی طرح ملی فشارافزایی میدان مشترک گازی پارس جنوبی به‌عنوان مهم‌ترین و راهبردی‌ترین طرح صنعت نفت نیز روز یکشنبه ۲۰ اسفندماه سال گذشته بین شرکت نفت و گاز پارس و پیمانکاران این طرح امضا شد. بر اساس این قراردادها، طرح فشارافزایی میدان مشترک پارس جنوبی با سرمایه‌گذاری ۲۰ میلیارد دلاری و با هدف افزایش برداشت ۹۰ تریلیون فوت‌مکعب گاز و ۲ میلیارد بشکه میعانات گازی اجرا خواهد شد و درآمدزایی ۹۰۰ میلیارد دلاری برای کشور به‌دنبال دارد.

جواد اوجی وزیر نفت در مورد این قراردادهای با اشاره به اینکه بار مالی این پروژه ۲۰ میلیارد دلار است، افزود: نیمی از انرژی مورد نیاز کشور و بیش از ۴۵ درصد بنزین کشور از پارس جنوبی تأمین می‌شود.

وی با بیان اینکه کار اجرایی این طرح می‌توانست هشت سال پیش آغاز شود، گفت: با وجود این تأخیر در دولت گذشته، دو سال است که کار کارشناسی آغاز شد. برداشت از میدان مشترک پارس جنوبی بدون اجرای طرح‌های فشارافزایی، شاهد افت فشار در این میدان خواهیم بود.

وزیر نفت با اشاره به ثبت رکوردهای تازه در برداشت گاز از میدان مشترک پارس جنوبی اظهار کرد: امسال برداشت روزانه ۷۰۷ میلیون مترمکعب گاز از میدان گازی مشترک پارس جنوبی محقق شد.

بزرگ‌ترین قراردادهای توسعه میادین نفتی

بزرگ‌ترین قراردادهای تاریخ صنعت نفت کشور در روزهای پایانی اسفند ماه سال گذشته به ارزش بیش از ۱۳ میلیارد دلار برای توسعه ۶ میدان نفتی آزادگان، آذر ۲، سومار، سامان، دلاوران و مسجد سلیمان و اشتغالزایی ۶۶ هزار نفری به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم در آستانه سالروز ملی شدن صنعت نفت به‌منظور افزایش روزانه ۳۵۰ هزار بشکه‌ای ظرفیت تولید نفت خام ایران با شرکت‌های اکتشاف تولید داخلی و سرمایه‌گذاری بانک‌های ایرانی امضا شد.

بر اساس این قرارداد ۴۰۰ هزار بشکه نفت به ظرفیت تولید این میادین افزوده خواهد شد که عایدی آن سالانه برابر با ۱۵ میلیارد دلار است. از این قرارداد به عنوان بزرگترین قرارداد نفتی تاریخ کشور یاد می‌شود.

محسن خجسته مهر، معاون وزیر نفت با اشاره به اینکه میدان مشترک آزادگان (به عنوان یکی از قراردادهای منعقد شده) یکی از ۱۰میدان فوق عظیم نفتی دنیاست،‌ گفت: هدف گذاری ما بر روی توسعه مهمترین میدان مشترک نفتی بوده و امضای این قرارداد، شامل برنامه ای موثر در مسیر افزایش تولید از این میدان مشترک در آینده است.

مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران افزود: با افتخار اعلام می کنم که تمام مطالعات و سرمایه گذاری این طرح ها توسط بانک های ایرانی و شرکت های اکتشاف و تولید ایرانی انجام شده است؛ این در حالی است که پیش از این شرکت های بزرگ نفتی دنیا اطلاعات این میدان را در اختیار داشتند،‌ اما هیچ وقت نسبت به توسعه این میدان اقدام نکرده‌اند.

بر اساس این گزارش، صنعت نفت و گاز کشور در دولت قبل معطل حضور خارجی‌ها مانده بود و این شرکت‌های خارجی فقط به صورت سوری با ایران قرارداد امضا کردند و هیچ اقدامی نکردند و با بهانه‌هایی از کشور رفتند، اما با روی کار آمدن دولت سیزدهم و توجه به ظرفیت‌های داخلی، دچار تحول شد به طوری که متوسط نرخ رشد بخش نفت و گاز هم از منفی ١۶.١ درصد در سال های ١٣٩٧ تا ١٣٩٩، به مثبت ١١.۴۶ درصد در سه سال اول دولت سیزدهم افزایش یافت.