بررسی اثرات انتقال پایتخت بر کشاورزی، صنعت و جمعیت / وضعیت آب در تهران بحرانی است

به گزارش خبرنگار اقتصادی مجله خبری انرژی و نفت،عیسی بزرگ‌زاده سخنگوی صنعت آب، در این نشست در بیستمین نمایشگاه بین‌المللی «صنعت آب و تاسیسات آب و فاضلاب ایران» با طرح پرسش‌هایی درباره اثرات انتقال پایتخت بر کشاورزی، صنعت و جمعیت، خاطرنشان کرد که بدون مدیریت علمی و برنامه‌ریزی جامع، مشکلات کنونی تهران نه‌تنها حل نخواهد شد، بلکه به دیگر نقاط کشور نیز سرایت خواهد کرد. ‌

یستمین نمایشگاه بین‌المللی «صنعت آب و تاسیسات آب و فاضلاب ایران» از امروز چهارشنبه (سوم بهمن) با مشارکت شرکت‌های داخلی و خارجی برپا شد و تا ششم بهمن ادامه خواهد داشت.

وی هدف اصلی از برگزاری این نشست را، بررسی وضعیت آب و منابع آبی تهران و دیگر نقاط ایران بدون هیچ‌گونه جهت‌گیری خاصی دانست.

سخنگوی صنعت آب افزود: اعضای پنل به تبادل نظر و تضارب آرا پرداخته و تلاش خواهند کرد که بی‌طرفی و روشمندی علمی را حفظ کنند تا به بهترین راهکار در خصوص تأمین آب پایدار پایتخت دست پیدا کنیم.

بزرگ زاده خاطرنشان کرد: به نظر من یکی از آن کارهای اساسی که باید انجام شود، توزیع عدالت فضایی در کشور است.

وی گفت: «آیا انتقال پایتخت، با جابه‌جایی جمعیت ۱۲ میلیونی، فرصت‌های رشد و توسعه‌ای را که تهران تاکنون به واسطه پایتخت بودن به‌دست آورده، به همان میزان در نقطه‌ای دیگر ایجاد می‌کند؟ و دوم، آیا رشد تهران صرفاً به دلیل پایتخت بودن آن بوده است یا عوامل دیگری نیز نقش داشته‌اند؟»

سخنگوی صنعت آب با اشاره به چالش‌های تأمین آب تهران و مناطق وابسته به آن افزود: تهران با جمعیتی بالای ۱۰ میلیون نفر، بخشی از منابع آبی خود را از مناطق اطراف مانند قزوین، البرز و دماوند تأمین می‌کند. این مسئله نه‌تنها برای تأمین آب شرب، بلکه برای کشاورزان و صنایع این مناطق نیز اثرگذار است. انتقال جمعیت یا تغییر کاربری‌ها چه تأثیری بر آینده کشاورزی، صنعت و خدمات در استان‌های قزوین، البرز و تهران خواهد داشت؟

بررگ زاده با تأکید بر اهمیت مدیریت علمی و هماهنگ منابع آبی خاطرنشان کرد: در ابعاد کلان، نمی‌توان چالش‌های زیست‌محیطی، فاضلاب، و مصرف پایدار منابع را نادیده گرفت. توسعه پایدار نیازمند تصمیم‌گیری‌های دقیق و کارشناسی است و باید از تجربیات جهانی برای مدیریت این مسائل بهره گرفت.

وی خواستار آن شد که در هر تصمیم‌گیری کلان، هم‌زمان به مدیریت منابع و فرصت‌های زندگی شهری، کشاورزی، صنعتی و خدماتی توجه شود تا بتوان چشم‌اندازی متعادل و پایدار برای آینده کشور ترسیم کرد.

سخنگوی صنعت آب ادامه داد: یکی از موضوع های مهم در برنامه‌ریزی کلان کشور، مسئله جابه‌جایی پایتخت به دلیل چالش‌های جمعیتی و اقلیمی است.  ایران به‌عنوان کشوری با اقلیم خشک و نیمه‌خشک، با متوسط بارش سالانه حدود ۲۵۰ میلی‌متر، با محدودیت‌های جدی در منابع طبیعی مواجه است. این محدودیت‌ها مانع از گسترش پایدار کلان‌شهرهایی با جمعیت‌های چندمیلیونی مانند تهران می‌شوند.

وی افزود: تهران با انتقال منابع آبی از مناطق مجاور مانند کرج، جمعیت خود را به میلیون‌ها نفر رسانده است. با این حال، امکان افزایش جمعیت به ۲۰ میلیون نفر، در سرزمینی با محدودیت‌های اقلیمی و نبود منابع آبی کافی، به‌شدت محدود است. علاوه بر این، آلودگی هوا و تراکم جمعیت، پایداری زندگی در این شهر را با چالش مواجه کرده است.

سخنگوی صنعت آب خاطرنشان کرد: بحث درباره انتقال پایتخت به مناطقی با شرایط اقلیمی متفاوت همچنان مطرح است. هرچند مناطق ساحلی می‌توانند گزینه‌ای محسوب شوند، اما مشکلاتی مانند دمای بالا و رطوبت سنگین، هزینه‌های تأمین زیرساخت‌های مناسب مانند سیستم‌های تهویه مطبوع را افزایش می‌دهند.

بزرگ زاده بر لزوم طراحی ابزارهای مالی و فرهنگی مناسب برای حل مشکلات تأکید کرد و ابراز امیدواری کرد که با همکاری رسانه‌ها و دیگر نهادها، بتوان راه‌حل‌های منطقی و مؤثری برای این مسائل ارائه داد.

کمبود آب 
سیداویس ترابی رئیس اندیشکده زیست‌پذیری شهری نیز در این نشست افزود: آب شرب تهران عمدتاً از سدهای پنجگانه تأمین شده و حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد آن از آبخوان دشت تهران تأمین می‌شود. مصرف سالانه آب شهری تهران بیش از ۱.۲ میلیارد متر مکعب است.

وی ادامه داد: ۴۵ درصد از مصرف آب مربوط به بخش شهری و ۵۵ درصد به بخش‌های کشاورزی، صنعتی و محیط زیست تعلق دارد. این نسبت نشان‌دهنده فشار بیشتر بر منابع آب شرب تهران نسبت به سایر مناطق است.
ترابی با بیان اینکه سیستم منابع آب تهران یک سیستم به هم پیوسته است که مرزهای استانی و شهری نمی‌شناسد، گفت: برداشت آب در مناطق مختلف بر سطح آب و نشست زمین تأثیر می‌گذارد.

رئیس اندیشکده زیست‌پذیری شهری با اشاره به چالش‌های موجود، بیان داشت: مشکلاتی نظیر عدم تعادل بین تقاضا و منابع موجود و برداشت از منابع تجدیدناپذیر آبخوان‌ها وجود دارد. این موضوع نیاز به مدیریت بنیادین و راهکارهای اساسی دارد.
وی خاطرنشان کرد: برای حل مشکلات آب شرب تهران، پیشنهاد می‌شود که مسائل به صورت کمی و کیفی دسته‌بندی و مدیریت شوند و توجه بیشتری به سیستم‌های آبیاری و مصرف کشاورزی شود.

ترابی درباره  مشکلات آب در تهران و مدیریت تقاضای آب خاطر نشان کرد: در سال‌های گذشته، تهران با کمبود آب مواجه بوده و از شش میلیارد متر مکعب آب، تنها یک و نیم میلیارد مترمکعب حجم استاتیک آب قابل دسترس است. این کمبود آب به دلیل افزایش مصرف شهری و عدم کنترل مناسب منابع آبی است.

رئیس اندیشکده زیست‌پذیری شهری، به نقش سه ارگان اصلی در مدیریت تقاضای آب اشاره کرد و گفت: شهرداری، جهاد کشاورزی و سازمان صنعت، معدن و تجارت، این ارگان‌ها باید در سیاست‌گذاری‌های خود تجدید نظر کنند تا تقاضای آب به شکل بهتری مدیریت شود. همچنین، فرهنگ‌سازی در مصرف آب و تغییر الگوهای مصرف در بین شهروندان نیز ضروری است، زیرا هنوز بسیاری از افراد به این موضوع توجه کافی ندارند.

ترابی، آب به حساب نیامده یا نشت آب در تهران را حدود ۳۵ تا ۴۵ درصد از مصرف آب خواند و بر ضرورت جمع‌آوری فاضلاب و استفاده مجدد از آن در صنایع پایین‌دست اشاره و خاطرنشان کرد: باید به فناوری‌های جدید و راهکارهای مؤثر برای مدیریت منابع آب توجه شود.

بحران آب در تهران 

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران گفت:وضعیت فعلی آب تهران به دلیل افزایش جمعیت و خشکسالی‌های مکرر بحرانی شده است و منابع آبی تهران شامل پنج سد اصلی است که به دلیل کاهش نزولات جوی و تغییرات اقلیمی، با چالش‌های جدی روبرو شده‌اند.

محسن اردکانی در این نشست افزود: طبق آمار، در ۱۰ سال گذشته تعداد مشترکان آب و فاضلاب تهران ۳۸ درصد افزایش یافته است.و  در چهار سال اخیر، تهران با خشکسالی‌های متوالی روبرو بوده که منجر به ناترازی شدید بین منابع و مصارف آب شده است.

اردکانی افزود: برای جبران این ناترازی، اقدام هایی مثل کاهش برداشت آب از منابع سطحی و استفاده از منابع زیرزمینی در حال انجام است. بطوری که دو سال گذشته، ۸۲ میلیون مترمکعب آب از منابع سطحی کمتر برداشت شده است و نیز پروژه‌ای به نام “رینگ قمر بنی هاشم” در حال اجراست که امکان انتقال آب بین مخازن و تصفیه‌خانه‌ها را فراهم می‌کند و تاکنون ۱۵۰ کیلومتر از این پروژه به بهره‌برداری رسیده است.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران ادامه داد: مدیریت مصرف آب نیز از طریق سه جنبه قانونی، ابزار و امکان ها و فرهنگ‌سازی در حال پیگیری است. به‌ویژه، نیاز به اصلاح تعرفه‌های آب و استفاده از ابزارهای کاهنده مصرف برای کاهش هدررفت آب احساس می‌شود.

اردکانی  افزود: ناترازی در تأمین منابع آب همچنان ادامه دارد و نیاز به طرح‌های بلندمدت و میان‌مدت برای تأمین آب از سایر حوزه‌ها وجود دارد.

وی، در مورد وضعیت تصفیه‌خانه‌های فاضلاب و مدیریت منابع آبی تهران خاطرنشان کرد: هم‌اکنون در تهران ۷۳۰۰ کیلومتر شبکه جمع‌آوری فاضلاب وجود دارد، اما این به معنای پوشش کامل نصب انشعاب فاضلاب نیست و بیش از ۹۰ درصد انشعاب ها هنوز نصب نشده‌اند.

مدیرعامل شرکت آب وفاضلاب استان تهران گفت: در حال حاضر، ۸ تصفیه‌خانه فاضلاب در تهران فعال هستند که شامل دو تصفیه‌خانه بزرگ «یاس» و ۶ تصفیه‌خانه محلی می‌شود. این تصفیه‌خانه‌ها سالانه ۳۸۰ میلیون متر مکعب پساب تولید می‌کنند و هنوز ۷۰ میلیون متر مکعب ظرفیت خالی دارند که با نصب انشعاب جدید تکمیل خواهد شد. علاوه بر این، یک تصفیه‌خانه جدید با ظرفیت ۸۵ میلیون متر مکعب نیز در دست احداث است که پیش‌بینی می‌شود تا شهریور سال آینده به بهره‌برداری برسد. با بهره‌برداری از این پروژه، ظرفیت جمع‌آوری فاضلاب در تهران به ۵۳۰ میلیون متر مکعب در سال خواهد رسید.

اهمیت استفاده از پساب برای آبیاری فضای سبز

اردکانی به اهمیت استفاده از پساب در آبیاری فضای سبز اشاره کرد و گفت: سالانه ۲۰۰ میلیون متر مکعب آب برای آبیاری فضای سبز در تهران مصرف می‌شود. استفاده از پساب به جای برداشت آب‌های زیرزمینی می‌تواند نقش مهمی در حفظ منابع آبی و کاهش فشار بر ذخایر زیرزمینی ایفا کند.

وی با تأکید بر اینکه مدیریت مصرف آب نیازمند همکاری همه ارکان حکمرانی است، ادامه داد: حل مشکلات آب نیازمند توجه ویژه مسئولان و همکاری همه نهادها است. همچنین، جلوگیری از افزایش جمعیت در تهران به‌عنوان یکی از عوامل اصلی فشار بر منابع آبی، از دیگر چالش‌هایی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب تهران از مسئولان خواست تا با نگاه دقیق‌تر به این مسائل، در راستای حل مشکلات مربوط به مدیریت آب و توسعه پایدار شهری گام بردارند.

اردکانی ، به بررسی راهکارهایی برای افزایش منابع آب و کاهش مصارف آن اشاره کرد و گفت: در تهران حدود دو میلیون نفر مهاجرین و اتباع بیگانه وجود دارد که معادل ۱۰ درصد جمعیت کل استان تهران است. این موضوع بر مصرف آب در شهر تأثیر می‌گذارد.

وی افزود: در حال حاضر، متوسط مصرف آب هر شهروند تهرانی ۲۵۰ لیتر در روز است، در حالی که الگوی مصرف تعیین شده ۱۳۰ لیتر برای هر نفر است. این نشان‌دهنده مصرف دو برابری آب نسبت به الگو است.

مدیرعامل آبفای استان تهران از ممنوعیت ورود اتباع بیگانه به پایتخت به عنوان یک راهکار برای کاهش مصرف آب نام برد و گفت: مدیریت مصرف آب با تعیین قیمت تمام شده برای آب و تشویق به مصرف بهینه از دیگر راهکارهای کوتاه مدت کنترل مصرف در تهران است.

اردکانی عدم بارگذاری جدید جمعیتی را به عنوان راهکار دیگری دانست و خاطرنشان کرد: پیشنهاد می‌شود قانونی تصویب شود که هر کسی که جمعیت جدیدی را در تهران مستقر کند، باید در برابر تأمین آب آن جمعیت پاسخگو شود.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران گفت: حدود ۵۵۰ میلیون متر مکعب پساب در استان تهران تولید می‌شود که می‌توان از آن برای آبیاری فضای سبز و کشاورزی استفاده کرد. هزینه‌های مربوط به انتقال پایتخت می‌تواند به اصلاح وضعیت موجود در تهران اختصاص یابد تا این شهر به یک مکان ایده‌آل برای زندگی تبدیل شود.

وی تأکید کرد که با انجام این اقدام ها، می‌توان بحران آب در تهران را مدیریت کرد و شرایط بهتری برای زندگی در این شهر فراهم آورد.

بیستمین نمایشگاه بین‌المللی «صنعت آب و تاسیسات آب و فاضلاب ایران» از امروز چهارشنبه (سوم بهمن) با مشارکت شرکت‌های داخلی و خارجی برپا شد و تا ششم بهمن ادامه خواهد داشت.